برخی از بیماران بعد از بهبودی کووید۱۹، با عارضه‌ای طولانی‌مدت به نام post-viral syndrome مواجه خواهند شد. علایم این سندروم شامل خستگی و مه‌مغزی fatigue and brain fog است.

احتمال می‌دهند عامل آن سایتوکین‌هایی باشند که از سد خونی مغزی عبور می‌کنند.

سندروم خستگی پس‌از ویروس که به نام myalgic encephalomyelitis) ME) نیز شناخته می‌شود، می‌تواند در هر سنی روی افراد تأثیر بگذارد، اما در زنان و بزرگسالان، ماندگارتر است.

بیماران مبتلا با گذشت زمان، به تدریج بهبود می‌یابند. برای بهبودی هرچه سریع‌تر این سندرم، بر بهداشت خواب تأکید می‌شود و گاه مصرف داروهای خواب‌آور یا حتی ضد‌افسردگی با دوز کم برای بهبود کیفیت خواب توصیه می‌شود. مراقبه و یوگا، درمان‌های رفتارشناختی و ورزش‌درمانی نیز برای بهبود این سندرم مفید است.

پس از شیوع ویروس سارس، برخی افراد بهبود یافته از این بیماری تا سه سال بعد، خستگی، ضعف عضلانی و مشکلات خواب را تجربه می‌کردند.

این مستند روش گواهی کردن و کد گذاری مرگهای ناشی از بیماری کووید -19 را شرح می دهد. هدف اصلی تشخیص تمامی مرگهای ناشی از بیماری کووید - 19 است.

یک بخش ساده بطور ویژه مربوط به کسانیست که گواهی پزشکی علت فوت را تکمیل می کنند. این بخش باید در اختیارگواهی کننده های فوت (پزشکان بخصوص پزشکان معالج) قرار گیرد.

دانلود دستورالعمل

دانلود فایل در اندازه بزرگ

ابتلا به کووید ۱۹ در بسیاری از موارد بی علامت یا با علائم خفیف است. در درصدی می تواند باعث بروز علائم و نیاز به بستری در بیمارستان شود .ممکن است به دلیل پیشرفت بیماری، هایپوکسی و نارسایی تنفسی بیمار نیاز به تهویه مکانیکی طولانی مدت داشته باشد.

در بریتانیا، میزان مرگ (Fatality rate) در بیماران بستری ۲۶٪ و در بیمارانی که نیازمند تهویه مکانیکی هستند به ۳۷٪ می‌رسد.

بررسی ها نشان دادند، داروی رمدسیویر به بهبود سریع تر بیمار کمک می‌کند و زمان بستری در بیمارستان را کاهش می دهد، اما نیاز به بررسی در مورد دارویی است که بتواند میزان مرگ و میر را کاهش دهد.

در نوع شدید بیماری کووید ۱۹ ، در گرافی ریه شواهد درگیری گسترده وجود دارد و در اتوپسی بیماران فوت کرده ، تخریب گسترده آلوئولها، اینفیلتراسیون التهابی و ترومبوزهای میکرووسکولار به چشم می خورد.

چندین مداخله درمانی برای کاهش صدمات ارگان های التهابی در پنومونی ویروسی پیشنهاد شده است ، اما ارزش گلوکوکورتیکوئیدها به طور گسترده مورد بحث قرار گرفته است.در برخی مطالعات متیل پردنیزولون تاثیر درمانی داشته است اما نتایج به دلیل کوچک بودن حجم نمونه قابل اعتماد نیست. بسیاری از گایدلاینها استفاده از گلوکوکورتیکوئیدها را در این بیماران پیشنهاد نمی کنند و منع مصرف دارد. هرچند چین برای فرم شدید بیماری پیشنهاد کرده است و برخی از مراکز در دنیا ، ۵۰٪ اثر درمانی گلوکوکورتیکوئیدها را در این موارد گزارش کرده اند.

یک ریکاوری ترایال (Recovery Trial ) تصادفی - شاهددار در بریتانیا به منظور بررسی تاثیر داروهای مختلف انجام شد.
هرچند ترایال دگزامتازون ، هیدروکسی کلروکین و لوپیناویر/ریتوناویر متوقف شده است ، ترایال آزیترومایسین، Toclizumab و convalescent plasma در حال حاضر ادامه دارد.

در ترایال دگزامتازون که در ماه می ۲۰۲۰ انجام شد.
۲۱۰۴ بیمار در گروه دریافت کننده مراقبتهای حمایتی به علاوه دگزامتازون قرار گرفتند و ۴۳۲۱ بیمار در گروه شاهد که تنها تحت مراقب معمول و حمایتی بودند.
ابتلای تمامی این افراد به عفونت SARS-CoV2 تایید شده بود ، محدودیت سنی بیماران برای ورود به این مطالعه نداشتند. خانمهای باردار و شیرده نیز در این مطالعه شرکت داشتند. افراد به طور تصادفی در گروه ها قرار گرفتند

گروه دریافت کننده دگزامتازون ، ۶ میلی گرم دگزامتازون به شکل خوراکی یا وریدی به مدت ده روز دریافت کردند.

میانگین سنی افراد مورد مطالعه در گروه ها ۶۶ سال بود، ۳۶٪ بیماران خانم بودند.
بیماری زمینه ای افراد بستری تحت مطالعه نیز بررسی شد، ۲۴٪ مبتلا به دیابت، ۲۷٪ بیماری قلبی -عروقی،۲۱٪ بیماری مزمن ریوی و۵۶٪بیماران حداقل یک بیماری زمینه ای داشتند.

دراین انتخاب تصادفی ، ۱۶٪ تحت درمان با تهویه مکانیکی تهاجمی یا اکمو، ۶۰٪ فقط اکسیژن با یا بدون تهویه مکانیکی غیرتهاجمی و ۲۴٪ هیچ کدام از این مراقبتها را دریافت نکردند.

هر دو گروه به مدت ۲۸ روز پیگیری شدند. ۴۸۲ نفر (۲۲.۹٪) از گروه دریافت کننده دگزامتازون و ۱۱۱۰ نفر(۲۵.۷٪) افراد گروه شاهد در طی ۲۸روز پیگیری فوت کردند.

نتایج به دست آمده نشان داد، میزان مرگ در گروه دریافت کننده دگزامتازون پایین تر بود، ریسک و احتمال نیاز به تهویه مکانیکی تهاجمی در گروه دریافت کننده دگزامتازون پایین تر بود، طول مدت بستری در گروه دریافت کننده دگزامتازون نیز کمتر بود.

بیشترین تاثیر را دگزامتازون بر میزان مرگ در گروه دریافت کننده تهویه مکانیکی تهاجمی داشت و کمترین تاثیر مربوط به گروهی بود هیچ حمایت تنفسی دریافت نکردند. حتی به نظر می رسد ممکن است در این گروه آسیب رسان هم باشد.

تاثیر دگزامتازون بعد از روز هفتم شروع علائم ، به نظر بیشتر است ، در زمانی که احتمال آسیب ریه بیشتر است.

باید به این نکته اشاره کرد که مهم ترین مطلب در استفاده از گلوکوکورتیکوئیدها این است که دوز مناسب در زمان مناسب در بیمار مناسب استفاده شود.

انتخاب نامناسب میتواند نه تنها سودمند نباشد بلکه آسیب رسان نیز باشد.

استفاده از این دسته دارویی در بیماران مبتلا به سارس ، مرس و آنفولانزا نشان داده است که زمان کلیرنس ویروس را در بیماران دریافت کننده کندتر می کند هرچند ارزش بالینی این یافته مشخص نیست.

برخلاف سارس که پیک دفع ویروس در هفته دوم بیماری است به نظر می رسد در بیماری کووید ۱۹ در اوایل بیماری است و به مروز کاهش می یابد.

در نهایت نتایج این ترایال نشان داد، دگزامتازون در موارد شدید کووید ۱۹ که نیاز به تهویه مکانیکی دارند سودمند است.

دکتر زهرا فرزاد.

لینک منبع

یک مطالعه منتشرشده در نشریه Radiology می‌گوید که در شریان‌های پای افراد مبتلا به COVID-19، لخته‌های خطرناک خونی دیده شده است.

این پژوهشگران می‌گویند که بیمارانی که نشانه‌هایی از خونرسانی ناکافی به اندام‌های انتهایی دارند، لخته‌های بزرگ‌تری در پایشان تشکیل شده است. همچنین خطر قطع اندام و مرگ در این افراد بیش‌تر است.

قبلاً ارتباط این بیماری با تشکیل لخته خونی در شریان‌های ریوی شناخته شده بود. مسئله کم‌تر شناخته‌شده ارتباط بین این بیماری با لخته در سایر اندام‌ها و به‌خصوص اندام‌های انتهایی بود.

در طی پیک بیماری COVID-19 در نیویورک، رادیولوژیست‌ها متوجه افزایش تعداد بیماران با ترومبوز شریان‌های انتهایی تحتانی در CT آنژیوگرافی‌ها شدند. این بیماران با احساس سردی، درد یا تغییر رنگ پاهایشان مراجعه می‌کردند.

این علائم که مربوط به ایسکمی پاها بودند، با علائم دیگری از جمله دیسترس تنفسی، سرفه، تب و وضعیت تغییریافته روانی همراه بودند.

پژوهشگران در این مطالعه ۱۶ بیمار مبتلا به COVID-19 (با میانگین سنی ۷۰ سال) را با ۳۲ بیمار بدون COVID-19 (با میانگین سنی ۷۱ سال) مقایسه کردند. تمام بیماران مبتلا به COVID-19 در CT آنژیوگرافی حداقل یک لخته در پایشان داشتند، در حالی که در گروه کنترل ۶۹٪ افراد لخته داشتند. همچنین لخته‌های بیماران مبتلا به COVID-19 بزرگ‌تر بود.

در این مطالعه، لخته موجب قطع عضو در ۲۵٪ افراد و مرگ در ۳۸٪ افراد شد.
لینک مقاله مدیکال اکسپرس

این جزوه تمرین ها و توصیه هایی برای بزرگسالانی ارائه می دهد که به خاطر ابتال به کووید۱۹ (کرونا)، شدیدا بیمار
شده و احتمالا در بیمارستان بستری بوده‌اند. این جزوه اطالعاتی در مورد حوزه‌های مختلف بیماری ارائه می دهد.

راهنمای توانبخشی بعد از بهبودی از کووید 91 (دانلود PDF)

دکتر پیام طبری رئیس بخش عفونی بیمارستان مسیح دانشوری به بیان برخی نکات مهم در مورد تست‌های تشخیصی کرونا می‌پردازد. ویدیو را ببینید:

جایگاه و کاربرد آزمایش‌های سرولوژی در ارتباط با تشخیص بیماری کرونا (دانلود نامه معاونت درمان - دستورالعمل)

دکتر علی‌رضا جهان‌گیرفرد، وبینار نقش مدیریت خون بیمار در یک پاندمی

فلوچارت تشخیص و درمان بیماری کووید 19 در سطوح ارائه خدمات سرپایی و بستری به همراه راهنمای تریاژ مادر باردار مبتلا به بیماری کووید۱۹ - نسخه هفتم (دانلود PDF)