نمای کلی

ژنیکوماستی (gynecomastia) افزایش مقدار بافت غده سینه در پسران یا مردان است. عدم تعادل هورمون های استروژن و تستوسترون باعث آن می شود. ژنیکوماستی می تواند یک یا هر دو سینه را تحت تاثیر قرار دهد و گاهی اوقات به طور ناهموار است.

 ژنیکوماستی کاذب، افزایش چربی اما نه بافت غددی در سینه های مردانه است.

نوزادان، پسران در دوران بلوغ و مردان مسن ممکن است به دلیل تغییرات طبیعی در سطح هورمون دچار ژنیکوماستی شوند. علل دیگری نیز وجود دارد.

اغلب، ژنیکوماستی یک مشکل جدی نیست. اما کنار آمدن با این شرایط می تواند سخت باشد. افراد مبتلا به ژنیکوماستی گاهی اوقات درد در سینه خود دارند. و ممکن است احساس خجالت کنند.

ژنیکوماستی ممکن است خود به خود از بین برود. در صورت تداوم، دارو یا جراحی ممکن است کمک کند.

علائم

علائم ژنیکوماستی می تواند شامل موارد زیر باشد:

• درد به خصوص در نوجوانان
• بافت سینه متورم.
• سینه های حساس
• نوک سینه ها هنگام ساییدن به لباس حساس می شوند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

اگر موارد زیر را دارید به یکی از اعضای تیم مراقبت های بهداشتی خود مراجعه کنید:

• تورم.
• درد یا حساسیت.
• مایعی که از یک یا هر دو نوک سینه خارج می شود.
• یک توده سفت یا سخت.
• فرورفتگی پوست روی سینه.

علل

در افرادی که در بدو تولد مرد هستند، بدن عمدتاً هورمون جنسی تستوسترون را می سازد. همچنین مقدار کمی هورمون استروژن تولید می کند. ژنیکوماستی زمانی رخ می دهد که میزان تستوسترون در بدن در مقایسه با استروژن کاهش یابد. این کاهش می تواند ناشی از شرایطی باشد که تستوسترون را کاهش می دهد یا مانع اثرات آن می شود. یا می تواند ناشی از شرایطی باشد که سطح استروژن را افزایش می دهند.

برخی از مواردی که می توانند تعادل هورمونی بدن را تغییر دهند عبارتند از:

تغییرات هورمونی طبیعی

هورمون های تستوسترون و استروژن ویژگی های جنسی را کنترل می کنند. تستوسترون ویژگی هایی مانند توده عضلانی و موهای بدن را کنترل می کند. استروژن ویژگی هایی را کنترل می کند که شامل رشد سینه ها می شود.

اگر سطح استروژن که بیش از حد بالا باشد یا با سطح تستوسترون در تعادل نباشد، می تواند باعث ژنیکوماستی شود.

• ژنیکوماستی در نوزادان بیش از نیمی از نوزادان پسر به دلیل اثرات استروژن در دوران بارداری با سینه های بزرگ به دنیا می آیند. بافت متورم سینه معمولاً 2 تا 3 هفته پس از تولد از بین می رود.
• ژنیکوماستی در دوران بلوغ. ژنیکوماستی ناشی از تغییرات هورمونی در دوران بلوغ تا حدودی شایع است. در بیشتر مواقع، بافت متورم سینه بدون درمان طی 6 ماه تا 2 سال از بین می رود.
• ژنیکوماستی در بزرگسالان حدود 24 تا 65 درصد از مردان 50 تا 80 ساله به ژنیکوماستی مبتلا می شوند. اما بیشتر بزرگسالان مبتلا به این بیماری هیچ علامتی ندارند.

داروها

داروهای زیر می توانند باعث ژنیکوماستی شوند:

• آنتی آندروژن ها برای درمان بیماری هایی مانند بزرگ شدن پروستات و سرطان پروستات استفاده می شود. نمونه هایی از این داروها عبارتند از فلوتامید، فیناستراید (Proscar، Propecia) و اسپیرونولاکتون (Aldactone، Carospir).
• استروئیدهای آنابولیک و آندروژن ها برای درمان بلوغ تاخیری یا از دست دادن عضلات ناشی از بیماری دیگر.
• داروهای ضد رتروویروسی دارای خواص استروژنی مانند برخی از داروهای ضد HIV به ویژه افاویرنز می توانند باعث ژنیکوماستی شوند.
• داروهای ADHD که حاوی آمفتامین هستند، مانند Adderall.
• داروهای ضد اضطراب، مانند دیازپام (والیوم).
• داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای
• بعضی آنتی بیوتیک ها
• مواد افیونی برای درمان دردهای مزمن.
• داروهای زخم معده، مانند داروهای بدون نسخه سایمتیدین (Tagamet HB) و امپرازول (Prilosec).
• شیمی درمانی برای درمان سرطان.
• داروهای قلب، مانند دیگوکسین (لانوکسین) و مسدود کننده های کانال کلسیم.
• داروهای تخلیه کننده معده، مانند متوکلوپرامید

مواد مخدر تفریحی، مواد مخدر غیرقانونی و الکل

موادی که می توانند باعث ژنیکوماستی شوند عبارتند از:

• الکل.
• استروئیدهای آنابولیک که برای عضله سازی و بهبود عملکرد ورزشی استفاده می شود.
• آمفتامین ها
• ماری جوانا.
• هروئین
• متادون (متادوز).

شرایط بهداشتی

برخی از شرایط سلامتی که بر تعادل هورمون‌ها تأثیر می‌گذارند، می‌توانند باعث ژنیکوماستی شده یا به آن مرتبط باشند. این موارد عبارتند از:

• هیپوگنادیسم. شرایطی که میزان تستوسترون بدن را کاهش می دهد می تواند با ژنیکوماستی مرتبط باشد. برخی از نمونه های آن سندرم کلاین فلتر و نارسایی هیپوفیز هستند.
• پیری. تغییرات هورمونی که با افزایش سن رخ می دهد می تواند باعث ژنیکوماستی شود، به خصوص در افرادی که اضافه وزن دارند.
• تومورها برخی از تومورها می توانند هورمون هایی بسازند که تعادل هورمونی بدن را تغییر می دهند. اینها شامل تومورهایی است که بیضه ها، غدد فوق کلیوی یا غده هیپوفیز را درگیر می کند.
• پرکاری تیروئید در این شرایط، غده تیروئید بیش از حد هورمون تیروکسین تولید می کند.
• نارسایی کلیه. حدود نیمی از افرادی که دیالیز دریافت می کنند به دلیل تغییرات هورمونی دچار ژنیکوماستی می شوند.
• نارسایی کبد و سیروز. تغییرات در سطح هورمون مربوط به مشکلات کبدی و داروهای سیروز با ژنیکوماستی مرتبط است.
• سوء تغذیه و گرسنگی. وقتی بدن تغذیه کافی دریافت نمی کند، سطح تستوسترون کاهش می یابد. اما سطح استروژن ثابت می ماند. این باعث عدم تعادل در هورمون ها می شود.

محصولات گیاهی

برخی از روغن های گیاهی مورد استفاده در شامپوها، صابون ها یا لوسیون ها با ژنیکوماستی مرتبط هستند. اینها شامل روغن درخت چای یا اسطوخودوس است. این امر احتمالاً به دلیل ترکیبات موجود در روغن است که ممکن است استروژن را تقلید کند یا بر تستوسترون تأثیر بگذارد.

عوامل خطر

عوامل خطر ژنیکوماستی عبارتند از:

• بلوغ
• سن بالاتر.
• چاقی.
• استفاده از استروئیدهای آنابولیک برای بهبود عملکرد ورزشی.
• برخی از شرایط سلامتی مرتبط عبارتند از بیماری کبد و کلیه، بیماری تیروئید، سندرم کلاین فلتر و برخی تومورها.

عوارض

ژنیکوماستی عوارض جسمی کمی دارد. اما ممکن است به دلیل تغییر در ظاهر قفسه سینه، به نگرانی‌های مربوط به سلامت روان منجر شود.

پیشگیری

چندین عامل تحت کنترل شما ممکن است خطر ابتلا به ژنیکوماستی را کاهش دهد:

• از مواد مخدر استفاده نکنید به عنوان مثال می توان به استروئیدهای آنابولیک، آمفتامین ها، هروئین و ماری جوانا اشاره کرد.
• الکل را محدود کنید یا از آن دوری کنید. 

تشخیص

برای اطلاع از اینکه آیا ژنیکوماستی دارید، پزشک تان با پرسیدن چند سوال از شما شروع می کند. برای مثال، احتمالاً از شما در مورد علائم و داروهایی که مصرف می کنید سؤال می شود. همچنین برای بررسی بافت سینه، ناحیه معده و اندام تناسلی خود یک معاینه پزشکی انجام می دهید.

تست ها

پزشک شما احتمالاً آزمایشاتی را تجویز خواهد کرد. اینها می توانند به یافتن علت احتمالی ژنیکوماستی کمک کنند یا به دنبال شرایطی باشند که می توانند علائم مشابهی ایجاد کنند. همچنین ممکن است آزمایشاتی برای بررسی سرطان سینه انجام شود. ممکن است نیاز به امتحاناتی مانند:

• آزمایشات خون
• ماموگرافی - این عکس رادیوگرافی از پستان است.
• اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) - این مجموعه ای از اشعه ایکس است که از زوایای مختلف گرفته شده است.
• اسکن های تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) - این آزمایش تصویربرداری از یک میدان مغناطیسی و امواج رادیویی استفاده می کند.
• سونوگرافی بیضه - این سونوگرافی از امواج صوتی برای ایجاد تصاویری از بیضه ها و بافت اطراف آنها استفاده می کند.
• بیوپسی بافتی - در این روش یک قطعه کوچک از بافت را که در آزمایشگاه بررسی می شود، برداشته می شود.

شرایطی که باعث علائم مشابه می شود

درمانگران شما می خواهند مطمئن شوند که تورم سینه شما ژنیکوماستی است و بیماری دیگری نیست. سایر شرایطی که می توانند علائم مشابه ایجاد کنند عبارتند از:

• بافت چربی سینه. نام دیگر این بیماری ژنیکوماستی کاذب است. برخی از افراد، به ویژه آنهایی که چاق هستند، چربی سینه ای دارند که شبیه ژنیکوماستی است. اما این همان ژنیکوماستی نیست. برای افرادی که با این بیماری تشخیص داده شده اند، آزمایش بیشتری لازم نیست.
• سرطان پستان. سرطان سینه در مردان غیر معمول است، اما ممکن است رخ دهد. بزرگ شدن یک سینه یا وجود یک توده سفت، نگرانی در مورد سرطان سینه مردان را افزایش می دهد.
• ماستیت. این بافت ملتهب سینه است که گاهی اوقات با عفونت همراه است.
• لیپوم. این توده چربی که کند رشد می کند سرطان نیست.

درمان

ژنیکوماستی اغلب به مرور زمان بدون درمان از بین می رود. اما اگر ژنیکوماستی ناشی از یک بیماری پزشکی باشد، ممکن است  نیاز به درمان داشته باشد.

اگر دارویی مصرف می کنید که ممکن است علت ژنیکوماستی باشد، از پزشک تان در مورد انتخاب های خود سوال کنید. ممکن است پزشک از شما بخواهد که دارو را قطع کنید یا داروی دیگری را امتحان کنید.

اغلب، برای نوجوانانی که به دلیل تغییرات هورمونی طبیعی در دوران بلوغ دچار ژنیکوماستی هستند، نیازی به درمان نیست. پزشک یک نوجوان ممکن است هر 3 تا 6 ماه یکبار معاینه را توصیه کند تا ببیند آیا این وضعیت به خودی خود بهتر می شود یا خیر. ژنیکوماستی در نوجوانان اغلب بدون درمان در کمتر از دو سال از بین می رود.

اگر ژنیکوماستی به خودی خود بهبود نیابد ممکن است نیاز به درمان باشد. اگر این بیماری باعث درد، حساسیت یا خجالت شود، درمان نیز می تواند کمک کند.

داروها

داروهای مورد استفاده برای درمان سرطان سینه و سایر شرایط ممکن است برای برخی از بزرگسالان مبتلا به ژنیکوماستی مفید باشد. آنها عبارتند از:

• تاموکسیفن (Soltamox).
• رالوکسیفن (Evista).
• مهارکننده های آروماتاز، مانند آناستروزول (Arimidex).

جراحی برای برداشتن بافت اضافی سینه

ممکن است بعد از اینکه زمان زیادی طول کشید تا ژنیکوماستی خود به خود از بین برود یا بعد از مصرف دارو برای آن، سینه‌های شما بزرگ شده باشد. اگر ظاهر یا علائم دیگر شما را آزار می دهد، جراحی ممکن است یک انتخاب درمانی باشد:

دو گزینه جراحی ژنیکوماستی عبارتند از:

• لیپوساکشن. در این جراحی چربی پستان برداشته می‌شود، اما بافت غده پستان حذف نمی‌شود.
• ماستکتومی. این نوع جراحی بافت غده سینه را از بین می برد. با مقادیر کمتری از بافت غده، ماستکتومی را می توان با استفاده از برش های کوچک انجام داد. این باعث کاهش زمان بهبودی می شود. گاهی اوقات لیپوساکشن و ماستکتومی با هم ترکیب می شوند.

مقابله و حمایت

برای افراد مبتلا به ژنیکوماستی، داشتن سینه های بزرگ می تواند استرس زا و شرم آور باشد. پنهان کردن شرایط ممکن است سخت باشد. گاهی اوقات، ممکن است یک چالش برای روابط عاشقانه باشد. در دوران بلوغ، ژنیکوماستی می‌تواند نوجوانان را به هدفی برای تمسخر همسالان تبدیل کند. این می تواند فعالیت هایی مانند شنا یا تعویض در رختکن را آسیب زا کند.

در هر سنی که هستید، اگر ژنیکوماستی دارید، ممکن است از بدن خود ناراضی باشید. اما شما می توانید اقداماتی را انجام دهید که ممکن است به شما در مقابله کمک کند:

• معاینه شوید برخی از افراد مبتلا به ژنیکوماستی نگران هستند که علائم آنها به دلیل یک بیماری جدی تر باشد. یادگرفتن اینکه ژنیکوماستی علت آن است، می تواند تسکین دهنده باشد.
• مشاوره بگیرید گفتار درمانی می تواند به شما در مدیریت اضطراب یا افسردگی ناشی از ژنیکوماستی کمک کند. همچنین می تواند به شما کمک کند با شریک زندگی یا اعضای خانواده خود صحبت کنید تا آنها بفهمند که شما در حال گذراندن چه چیزی هستید.
• با خانواده و دوستان خود تماس بگیرید. ممکن است از صحبت در مورد ژنیکوماستی با افرادی که به آنها اهمیت می دهید خجالت بکشید. اما اگر شرایط خود را توضیح دهید و درخواست حمایت کنید، این می تواند روابط شما را تقویت کند و استرس را کاهش دهد.
• با دیگرانی که ژنیکوماستی دارند ارتباط برقرار کنید. صحبت کردن با افرادی که درک می کنند که شما در حال گذراندن چه چیزی هستند، ممکن است احساس خوبی داشته باشد.

واکسن روتا ویروس، آنچه باید بدانید

راهنمای بالینی ترک دخانیات در بزرگسالان

July 2024 - WHO

به کوشش :

دکتر بابک پورقلیج

دستورالعمل اقدامات بالینی برای آنفولانزا

 WHO - September 2024 

به کوشش:

دکتر بابک پورقلیج

راهنمای تجویز داروی انسولین

به کوشش:

دکتر بابک پورقلیج

راهنمای تجویز داروی کوآموکسی کلاو

به کوشش:

دکتر بابک پورقلیج

راهنمای تجویز داروی آموکسی سیلین

به کوشش:

دکتر بابک پورقلیج

راهنمای تجویز داروی آتورواستاتین

به کوشش:

دکتر بابک پورقلیج

راهنمای تجویز داروی متفورمین

به کوشش:

دکتر بابک پورقلیج