سرطان پستان شایعترین سرطان بانوان در جهان است که تقریبا حدود بیست و پنج درصد از کل سرطان های رایج زنان را به خود اختصاص داده است. سرطان های شایع در بین زنان به ترتیب عبارتند از پستان، روده بزرگ، ریه و دهانه رحم که مجموعا نزدیک به ۵٠ درصد از تمامی سرطان های زنان را تشکیل میدهند البته این آمار غربی است و در آن محاسبه سرطان های غیرملانومی پوست لحاظ نشده است، هرچند در شرق این آمار خیلی متفاوت نیست.
به یاد داشته باشیم که در حدود پنج تا ١۵ درصد و در برخی جوامع تا حتی درصدهای بیشتری از سرطان های پستان زودهنگام از نوع ارثی است. البته برای افرادی که در معرض چنین خطر ارثی هستند، با ارجاع به پزشکان متخصص ژنتیک بالینی می توان میزان ریسک را برای فرد و یا نزدیکانش تخمین زد و حتی خطر بروز آن را با تمهیدات دارویی و یا جراحی کاهش داد و یا می توان با پیگیری های تخصصی لازم، سرطان را در مراحل ابتدایی شناسایی کرد تا امکان درمان موثر و حتی قطعی بیشتر شود.
ژن های دخیل در بروز سرطان های ارثی پستان و از جمله دو ژن بسیار معروف یعنی BRCA1 و BRCA2 با تکنولوژی های جدید به راحتی قابل شناسایی بوده و این امکان در کشور ما نیز خوشبختانه فراهم شده است.
وجود جهش های بیماری زا در این ژن ها می تواند تا ۷۰ الی ۸۰ درصد با سرطان های پستان در زنان و همینطور درصد بالایی از سرطان تخمدان در آنها همراه باشد. البته این جهش ها با افزایش چشمگیر خطر سرطان پروستات (تا ۷ برابر) و پستان (تا ۸٪ ناقلین) در مردان نیز همراه است. در ضمن جهش در این دو ژن، خطر بروز انواع دیگری از سرطان ها همانند روده بزرگ، مری، معده، پانکراس، تیروئید، غدد لنفاوی و امثالهم را نیز در هر دو جنس به طرز قابل توجهی افزایش می دهد.
جهش در ژن های دیگر همانند ATM ، CHEK2 ، PTEN ،TP53 ، PALB2 ، CDH1 نیز با احتمال افزایش سرطان پستان همراه هستند. مثلا جهش در ژن PALB2 با حدود ۶۰٪ بروز سرطان پستان تا سن ۷۰ سالگی در صورت وجود تاریخچه خانوادگی سرطان همراهند و یا ناقلین جهش در ژن PTEN با ۲۵ تا ۸۰ درصد (در برخی مطالعات) با سرطان پستان مواجهه می شوند.
در جهش TP53 انواع سرطان های دیگر همانند خون، استخوان و مغز نیز در کنار سرطان پستان (تا حدود ۵۵ درصد در ناقلین تا سن ۷۰ سالگی) در فرد یا بستگانش که ناقل باشند، افزایش می یابد. جهش در ژن CDH1 با حدود ۵۲ درصد ریسک بروز سرطان پستان همراه است، هرچند سرطان معده در این افراد تا ۸۰ درصد امکان بروز دارد.
بنابراین در موارد شک به احتمال ارثی بودن سرطان بهترین کار ارجاع بیمار به پزشکان متخصص ژنتیک است که با تخمین ریسک و روش های پیگیری موضوع آشنا می باشند. این پزشکان در برخی دانشگاه های کشور مستقر هستند.
به طور کلی مهمترین عوامل موثر بر شیوع سرطان پستان (اکتسابی و حتی ارثی) عبارت از سبک زندگی، تغذیه، میزان تحرک و ورزش، زمان شروع اولین عادت ماهیانه، تعداد فرزند، مجموع مدت شیردهی، سابقه عفونت پستان، مصرف داروهای هورمونی، زمینه ارثی و برخی عوامل جزیی دیگر،می باشند. این عوامل می توانند خطر بروز سرطان را زیاد و یا کم کنند.
رودگری تصریح کرد: لذا با هوشیاری و آگاهی از علائم شایع سرطان پستان و حساس بودن نسبت به وقوع انواع سرطان در خانواده (چه مرد و چه زن) به شناسایی زودهنگام سرطان پستان کمک کرده و همچنین می تواند منجر به افزایش امید به درمان شود. به یاد داشته باشیم سن پایین به هنگام ابتلا (به خصوص زیر ۴۰ سال) و یا تعدد وجود سرطان پستان، تخمدان، پروستات و غیره در یک خانواده از عواملی هستند که باید برای ارجاع بیمار به پزشکان متخصص ژنتیک به آن ها توجه نمود. مسلما چنین مراجعه به هنگام و درست می تواند سرنوشت بیمار و یا بستگانش را تغییر دهد.
سرطان پستان در بعضی افراد بدون علامت ظاهر میشود و گاهی علائمی دارد که در افراد مختلف متفاوت است. وجود داشتن علامتهای زیر لزوماً به معنی این نیست که به این بیماری مبتلا شدهایم، اما با دیدن این علائم کلی، میتوانیم به این بیماری شک کنیم و به پزشک مراجعه کنیم:
ایجاد شدن برجستگی یا اجزای توده مانند در پستان یا حفرهی زیر بغل
تورم بخشی از پستان یا ضخیم شدن پوست آن
پرتقالی شدن پوست پستان
درد نوک پستان یا کشیده شدن نوک پستان به سمت داخل
قرمز یا پوست پوست شدن نوک پستان
ترشح هر نوع مادهای غیر از شیر از نوک پستان (مثل خون)
هرگونه تغییر در شکل پستان یا حس درد
تودههایی که در پستان بهوجود میآیند، همه سرطانی نیستند. گاهی این تودهها کیستهایی کوچک پر از مایع هستند و در بیشتر موارد به دلایل دیگری غیر از سرطان ایجاد میشوند. با عنوان مثال کیستها و وضعیت فیبروکیستیک پستان، دو عامل بسیار شایع هستند. وضعیت فیبروکیستیک تغییراتی در پستان ایجاد میکند که ممکن است همراه با درد، سوزش و ایجاد شدن یک توده پستانی باشد.
وقتی علائم را در خودمان تشخیص دادیم، باید به پزشک متخصص مراجعه کنیم. اگر پزشک تشخیص دهد که به سرطان پستان مبتلا هستیم، دورهی درمان را آغاز میکند. انتخاب شیوهی درمان بستگی به نوع سرطان و میزان پیشروی آن دارد. هر چه زودتر این بیماری را تشخیص دهیم (در مراحل اولیه) درمان آن راحتتر میشود. برای درمان سرطان شیوههای مختلفی وجود دارد از جمله:
جراحی: یکی از شیوههای درمان سرطان پستان، جراحی برای برداشتن توده سرطانی است.
شیمیدرمانی: در شیمیدرمانی، با استفاده از داروهای خوراکی و تزریقی سعی میکنند سلولهای سرطانی را بکشند و تودهی سرطانی را کوچکتر کنند.
هورمون درمانی: یکی دیگر از شیوهها این است که نگذاریم هورمونهای زنانه که برای سلولها لازم است، به سلولهای سرطانی برسند.
زیست درمانی یا درمان بیولوژیک: در این شیوه درمانی سعی میکنند سیستم ایمنی فرد را قوی کنند تا بتواند به سرطان غلبه کند.
پرتودرمانی: کشتن سلولهای سرطانی از طریق پرتوهایی مثل اشعه ایکس
به کوشش :
دکتر حسن رودگری
مدیر پژوهش
معاونت آموزشی و پژوهشی
سازمان نظام پزشکی ج.ا.ایران
به کوشش :
دکتر بابک پورقلیج
چهارمین نشست هماهنگی مدیران و کارکنان معاونت آموزشی و پژوهشی سازمان نظام پزشکی با رویکرد ارتقای برنامه های آموزش مداوم جامعه پزشکی در رسانه ملی در تاریخ 25 خرداد ماه 1401 در محل این معاونت برگزار شد .
در این نشست تصمیماتی در خصوص اطلاع رسانی گسترده تر برنامه های آموزشی تلویزیون از طریق رسانه های سازمان و معاونت ، افزایش فضای اطلاع رسانی معاونت در سایت رسمی سازمان ، اختصاص فضای اطلاع رسانی برنامه های معاونت در سرسرای ورودی سازمان و برگزاری جلسات اختصاصی منظم کمیته مربوط به برنامه آموزشی رسانه ملی گرفته شده و در ادامه مقرر شد تقویم سالانه برنامه های آموزشی رسانه ملی برای سال 1401 تدوین و گروه های هدف تنوع یابد.
در همین راستا تبادل نشانی سایت و سایر رسانه های معاونت با دانشگاههای علوم پزشکی و انجمنهای علمی مصوب گردید .
در ادامه این نشست بر پیگیری ایجاد فرصتهای تبلیغاتی در برنامه های آموزشی و جذب حامیان مالی و برنامه ریزی در این زمینه تاکید شده و مقرر گردید این امر در اولویت برنامه های مدیران معاونت قرار گیرد. /
دکتر بابک شکارچی در گفت و گویی با بیان این که پزشکان طرحی با تعهدنامه محضری و کمترین درآمد تن به طبابت در مناطق محروم می دهند؛ اظهار کرد: همکاران طرحی رنج ها و مشقت های زیادی را برای طبیب شدن متحمل می شوند اما در نهایت هیچ انگیزه ای برای ماندگاری در مناطق محروم و دورافتاده ندارند.
وی افزود: بسیاری از پزشکان متخصص طرحی بهدلیل نبود طرحهای تشویقی ، مالیات های سنگین که تناسبی با درآمد آن ها ندارد، پرداخت دیرهنگام کارانه و شرایط سخت معیشتی و کمبود امکانات رفاهی هیچ تمایلی برای حضور در مناطق محروم ندارند.
ایشان با بیان این که اگر وزارت بهداشت و دولت شرایط کار و زندگی را برای پزشکان در این مناطق فراهم کنند ، با کمبود پزشک در مناطق دورافتاده مواجه نخواهیم بود؛ ادامه داد: اگر تسهیلات و امکانات رفاهی در اختیار پزشکان طرحی قرار داده شود و از نظر بحث های حقوقی جذابیت های لازم را ایجاد کنند، هیچ گاردی برای نرفتن به این مناطق وجود ندارد.
معاون آموزش و پژوهش سازمان نظام پزشکی در پاسخ به این سوال که آیا با کمبود پزشک متخصص در نظام سلامت روبرو هستیم؛ خاطرنشان کرد: حضور متخصصان در مناطق محروم کمرنگ است و این بدان معنا نیست که پزشک متخصص به اندازه کافی نداریم بلکه تجمع آنها بیشتر در مراکز استانها بویژه پنج کلانشهر کشور است .
دکتر شکارچی با بیان این که پزشکان پس از گذراندن دوران طرح خود هیچ تعهدی برای ماندگاری در مناطق محروم و دورافتاده ندارند، گفت: برای ماندگاری همکاران در این مناطق باید زیرساخت های لازم از جمله امکانات رفاهی و تفریحی ، تجهیزات و ملزومات پزشکی ، درآمد مکفی، بسته های تشویقی و ... فراهم شود تا انگیزه لازم برای در مناطق محروم را داشته باشند.
وی با اشاره به این که مقوله ای که پزشکان متخصص طرحی ناباورانه با آن دست و پنجه نرم می کنند موضوع "معیشت " است؛ تصریح کرد: نبود شرایط مناسب اسکان و ساعات کاری بسیار زیاد و کشیک های خارج از طاقت و شرایط سخت سکونت در مناطق محروم کشور در کنار تنگی معیشت و اقتصاد یکی از آسیب های جدی است که همکاران طرحی با آن دست و پنجه نرم می کنند.
ایشان درباره دریافتی پزشکان متخصص «طرحی ضریب k» اذعان کرد: دریافتی بستگی به رشته تخصصی و دانشگاه علوم پزشکی دارد و نظم و یکپارچگی بین دانشگاه های مختلف نیست، البته پرداختی حقوق ثابت است ولی کارانه ها طبق طرح پلکانی پرداخت می شود.
دکتر شکارچی اظهار کرد: همواره از چرایی عدم ماندگاری پزشکان در مناطق محروم و نبود امکانات و زیرساخت های لازم سخن گفته شده اما طرح ماندگاری این همکاران در مناطق دورافتاده به یک معادله چند مجهولی تبدیل شده است و هنوز راهکار اساسی برای رفع این معضل در نظام سلامت ارائه نشده و بحث و بررسی ها در حد یک پیشنهاد باقی مانده است.
وی با گریزی به مبحث پاندمی کووید 19 یاد آور شد: پس از شیوع کرونا در کشور بار درمانی بیماران در مناطق محروم را همکاران طرحی به دوش کشیدند و این در حالی است که تاکنون سرمایه گذاری های لازم برای ماندگاری پزشکان و حتی ارائه خدمات مطلوب به بیماران در این مناطق در نظر گرفته نشده است و متاسفانه هر زمان سخن از درآمد و وضعیت معیشتی جامعه پزشکی می شود ؛ همه نگاهها به سمت درصد بسیار کمی از پزشکان میرود که طبعا به دلیل شرایط زمانی اکنون وضعیت مالی خوبی دارند در حالی که این گروه درصد بسیار کمی از جامعه پزشکی را شامل میشوند .
معاون آموزش و پژوهش سازمان نظام پزشکی یاد آور شد: باید متولیان امر با بررسی های لازم فکری به حال حفظ سرمایه های علمی کشور نمایند و شرایط لازم را برای ماندگاری و ارائه خدمت پزشکان در مناطق محروم فراهم کنند.
موضوعات مربوط به تابلو ، مهر ، سرنسخه و کارت ویزیت اعضای سازمان نظام پزشکی همواره محل چالش فعالیت حرفه ای بوده و بسیاری از ابهامات و مشکلات روی داده به سبب عدم اطلاع از قوانین و آیین نامه های مربوطه می باشد و بدین سبب مرور مجدد و آموزش مکرر این قوانین و آیین نامه های مربوطه از الزامات ساماندهی این امر شده است و در این مطلب به مرور قوانین و آیین نامه های این مبحث پرداخته می شود .
فصل 1 – مقدمه
بخش 1- تعاریف:
الف- تابلو افقی: تابلویی است که بهصورت افقی و چسبیده به ساختمان در محل مطب/دفتر کار یا مؤسسات نصب میگردد.
ب- تابلو عمودی: تابلویی است که بهصورت عمود بر ساختمان در محل مطب/دفتر کار یا مؤسسات نصب میگردد.
ج- تابلو روی پایه: تابلویی است که بر روی پایه در محل معبر و نزدیکی ساختمان مطب/دفتر کار یا مؤسسات نصب میگردد.
د- تابلو جهتنما: تابلویی است که در ابتدای خیابان/گذر مطب/دفتر کار، مؤسسه، توسط شهرداری محل نصب میگردد.
بخش 2- دامنه:
بخش 1- کلیات
بخش 2 – محل نصب تابلو:
تبصره: مؤسسات میتوانند با رعایت مفاد این آییننامه و قوانین جاری کشور در بام ساختمان محل استقرار مؤسسه اقدام به نصب تابلو نمایند.
بخش 3- تابلوی مطب/دفتر کار:
الف- مشخصات فیزیکی تابلوی مطب/دفتر کار:
ب- محتوای تابلوی مطب/دفتر کار:
بخش 4- تابلوی مؤسسات پزشکی:
الف- مشخصات فیزیکی تابلوی مؤسسات پزشکی:
ب- محتوای تابلوی مؤسسات پزشکی:
تبصره 1: بیمارستانهایی که علاوه بر حداقل بخشهای پایه تخصصی (داخلی – جراحی عمومی – زنان و زایمان – اطفال)، بر اساس پروانه بهرهبرداری دارای حداقل سه بخش تخصصی دیگر باشند، میتوانند از عنوان بیمارستان تخصصی استفاده نمایند.
تبصره 2: بیمارستانهایی که بر اساس تبصره 1 مجاز به درج عنوان تخصصی در تابلو میشوند، چنانچه بر اساس پروانه بهرهبرداری دارای حداقل سه بخش فوقتخصصی باشد میتوانند از عنوان بیمارستان تخصصی و فوقتخصصی استفاده نمایند.
تبصره: نشان (لوگو) مؤسسه در صورتی که به نام مؤسس ثبت رسمی شده باشد، اختیاری است.
بخش 7– کمیسیون نظارت بر استانداردسازی تابلوی حرف پزشکی
تبصره: رئیس کمیسیون میتواند در موارد خاص اشخاص حقیقی یا نماینده اشخاص حقوقی را بدون حق رأی به کمیسیون دعوت نماید.
الف- هماهنگی، پیگیری و اجرای صحیح این آییننامه در کشور
ب- بررسی و کارشناسی پیشنهادات در خصوص تابلو و ارائه آن ها به شورایعالی سازمان
تبصره 1: نماینده شهرداری شهر موردنظر حسب مورد توسط رئیس کمیسیون دعوت خواهد شد.
تبصره 2: در مورد پروندههای مربوط به شهرهای حوزه نظامپزشکیهای دیگر استان، رئیس نظامپزشکی مربوطه حسب مورد توسط رئیس کمیسیون دعوت خواهد شد و با حق رأی در جلسه حضور خواهد یافت.
الف- هماهنگی، پیگیری و اجرای صحیح این آییننامه در استان
ب- بررسی و کارشناسی پیشنهادات در خصوص تابلو و ارائه آن ها به کمیسیون کشوری تابلو
ج- هماهنگی، پیگیری و اجرای صحیح مصوبات کمیسیون کشوری تابلو
تبصره 1: این مهر میبایست صرفا در اختیار عضو سازمان باشد و استفاده از آن بدون اجازه پزشک و یا در غیاب ایشان مجاز نمیباشد.
تبصره 2: اگر نام مؤسسه در مهر عضو درج شده باشد، پس از اتمام همکاری مهر امحا شود و امحای مهر به سامانه موضوع ماده 167 ثبت شود. در صورت عدم همکاری طرفین، اعلام به سازمان نظامپزشکی الزامی است.
تبصره 3: اگر نام مؤسسه در مهر عضو درج شده باشد، پس از اتمام همکاری استفاده از آن مهر هم برای عضو سازمان و هم برای مؤسسه ممنوع است.
بخش 1- سرنسخه مطب/دفتر کار
تبصره: استفاده از الگوهای گرافیکی و هندسی، اختیاری است.
بخش 2- سرنسخه مؤسسات پزشکی
تبصره: استفاده از الگوهای گرافیکی و هندسی، اختیاری است.
بخش 1 – کارت ویزیت مطب/دفتر کار
بخش 2 – کارت ویزیت مؤسسات پزشکی
بخش 1- مواد مشترک مربوط به تابلو، مهر، سرنسخه و کارت ویزیت
بخش 2- نظارت
الف) اخطار کتبی و ارائه مهلت دوهفتهای برای رفع مغایرت، صاحبان مطب/دفتر کار و مؤسسات پزشکی موظفاند در مهلت ارائه شده نسبت به رفع و اصلاح مغایرت اقدام نموده و تصویر موارد اصلاح شده را به سازمان نظامپزشکی ارائه نماید.
ب) نماینده نظامپزشکی مختار است جهت بررسی صحتوسقم مدارک ارائه شده در خصوص رفع مغایرت نسبت به بازدید از محل اقدام نماید.
ج) در صورت عدم رفع مغایرت در مهلت تعیین شده، مسئول فنی مؤسسه یا صاحب پروانه طبابت جهت رسیدگی انتظامی به دادسرای انتظامی نظامپزشکی مربوطه معرفی میشود.
جلسه با گرامیداشت یاد و نام آقای دکتر مسلم بهادری از اعضای پیشکسوت و فعال مجله ی علمی و ذکر صلوات و قرائت فاتحه ای برای ایشان آغاز شد . در ادامه آقای دکتر شکارچی با بیان اینکه جهت ترغیب اساتید و داوران برای حضور فعال و ارائه نظرات داوری به موقع، نیاز به وجود مشوق هایی هست از حاضرین جلسه درخواست کردند تا نظرات و پیشنهادات خود را اعلام نمایند . به دنبال این پیشنهاد حاضرین در مورد تهیه بسته ای ( مادی – معنوی ) از مشوق ها اعم از آبونمان مجلات علمی معتبر، پرداخت حق عضویت ، طرح ترافیک ، اشتراک یکساله اینترنت همراه اول به اجماع نظر رسیدند . مقرر شد آقای دکتر شکارچی موضوع را جهت تصویب به مسئولین مربوطه ارائه دهند . در ادامه این نشست مقالات ارسالی به سایت مجله مورد بررسی و بازنگری قرارگرفت و داوران انتخاب شدند . همچنین مقرر گردید در فرم ارزیابی مقالات تحقیقی قسمت fast reject، miner reject ، major reject جهت اعلام نظر قطعی داوران در مورد مقاله قرار داده شود . جلسه ساعت 14 با اتمام بررسی مقالات به پایان رسید . |
جلسه هماهنگی جشنواره آموزشی سازمان نظام پزشکی با حضور آقای دکتر رئیس زاده ریاست کل سازمان ، آقای دکتر نژاد جواد ، معاون توسعه مدیریت و منابع و آقای دکتر شکارچی معاون آموزش و پژوهش سازمان و دبیران علمی این همایش در تاریخ دوشنبه دوم خرداد ماه 1401محل سالن اجتماعات سازمان نظام پزشکی در طبقه پنجم برگزار گردید.
در این جلسه ریاست کل سازمان ضمن تاکید بر لزوم توانمند سازی علمی و مهارتی جامعه پزشکی اظهار داشتند که دراجرای برنامه های آموزش مداوم بایستی از روش های نوین آموزشی بهره جست و با نیاز سنجی از گروههای مختلف پزشکی و جامعه ، موضوعات مورد نیاز و ضروری را با روشهای مختلف و جدید آموزشی ارائه نمود و تاکید داشتند که مشارکت فعال شرکت کنندگان بر ارتقا برنامه ها خواهد افزود.
دکتر شکارچی معاون آموزش و پژوهش سازمان در این جلسه ضمن تشریح برنامه های گروه های مختلف اظهار داشتند که جشنواره آموزشی سازمان نظام پزشکی کشور در تاریخ 26 لغایت 28 مرداد ماه سال جاری به مدت سه روز و با حداکثر امتیاز بازآموزی و با شرکت همه گروههای پزشکی به صورت حضوری در سالن همایش های بین المللی رازی برگزار می گردد. وی گفت در این همایش بیش از 200 نفر از اساتید دانشگاه های علوم پزشکی سراسر کشور آخرین یافته ها وتازه ها و اورژانس های رشته های مختلف پزشکی را ارائه خواهند نمود.
در ادامه این جلسه دبیران علمی این همایش به تشریح برنامه های مختلف هر سالن پرداختند. دکتر ابوالفضل افشار فرد در خصوص اورژانس های جراحی ، دکتر نادر توکلی در مورد تازه ها و اورژانس های طب داخلی ، دکتر فرزاد فاتحی در خصوص تازه ها و اورژانس های نورولوژی و روانپزشکی ، دکتر اکبر فاضل در خصوص موضوعات مختلف و تازهای دندانپزشکی ، دکتر فرشاد هاشمیان در خصوص تازه های داروسازی ، دکتر صدیقه حنطوش زاده در خصوص تازهها و اورژانس های زنان و دکتر نفیسه حسینی یکتا در خصوص تازهها و اصول طب ایرانی مطالبی ارائه نمودند.
گزارش تصویری :
فرارسیدن ششم خرداد (27 می)، روز جهانی طب اورژانس بر تمامی متخصصین و فعالین این عرصه گرامی باد.
در روزهای اخیر خبر شیوع مواردی از آبله میمونی در ١٢ کشور دنیا برخی نگرانیها را به دنبال داشته است.
آبله میمونی چیست و چگونه کشف شد؟
آبله میمونی یا Monkeypox (مانکی پاکس) اولین بار در سال ۱۹۵۸ در دو گروه از میمونهای یک مرکز تحقیقاتی گزارش شد و اولین گزارش شیوع انسانی به عنوان یک بیماری زونوتیک حدود ۵۲ سال پیش در جمهوری کنگو بود و بعد از آن فقط در برخی کشورهای آفریقای غربی گزارش شد و البته موارد تک گیر که در اثر مسافرت بود؛ در کشورهای آمریکا، انگلستان، اسرائیل و سنگاپور نیز دیده شده بود.
آبله میمونی توسط یک ویروس با DNA دو رشته ایی که به خانواده اورتوپاکس ویروسها تعلق دارد ایجاد میشود. از لحاظ ژنتیکی دو نوع ویروس مانکی پاکس آفریقای مرکزی (کنگویی) و غرب آفریقا وجود دارد که نوع کنگویی بیماری خطرناکتر، شدیدتر و با قدرت سرایت و گسترش بیشتری همراه است. در حال حاضر هنوز محل ذخیره طبیعی (natural reservoir) آن ناشناخته باقی مانده است، هرچند میمونها و برخی جوندگان فعلا متهم محسوب میشوند.
آبله میمونی در هفتههای اخیر در کدام کشورهای جهان گزارش شده است.؟
تاکنون سازمان جهانی بهداشت گزارشی از موارد تایید شده از آبله میمونی در ۱۲ کشور از جمله آمریکا، استرالیا، کانادا و ۹ کشور اروپایی شامل انگلستان، اسپانیا، پرتغال، آلمان، بلژیک، فرانسه، هلند، ایتالیا و سوئد دارد، در حالی که ۵۰ مورد مشکوک دیگر هم در حال بررسی هستند.
البته با گذشت موارد اروپایی از عدد ۱۰۰ ، روز گذشته WHO تقاصای نشست فوری در بخش اروپایی خود نمود تا وضعیت را بررسی و سپس اعلام موضع کند، هرچند اخطار لازم را برای آمادگی کشورهای درگیر و یا در معرض خطر داده است.
طبق نظر NHS انگلستان که فعلا بیش از ۲۰ مورد تایید شده از بیماری را دارد، به لحاظ بالینی مانکی پاکس یک بیماری خفیف تا متوسط است که اکثر مبتلایان ظرف چهار هفته بهبود مییابند و انتقال بین افراد به راحتی نیست و گسترش عمومی آن (به نحوی که کرونا بوده) نامحتمل است، هرچند علت پیدایش مجدد این بیماری پس از چند دهه در کشورهای غیرآفریقای غربی و مرکزی هنوز ناشناخته است، ولی ممکن است دلیل آن تغییر ژنتیکی در ویروس باشد.
به نظر میرسد؛ قدرت سرایت آن هم به نسبت ویروس نسل قبلی بیشتر شده است. به هر حال مدیر بخش اروپایی WHO اخطار داد که با رسیدن فصل گرما و بازگشت مسافرتها، تجمعات و خیل توریستها بعد از پایان دوران قرنطینههای پاندمی کرونا در تابستان پیش رو، خطر انتقال آبله میمونی بیشتر میشود.
علایم آبله میمونی چیست ؟
علایم آبله میمونی در انسان شبیه یا خفیفتر از بیماری آبله (که تا این لحظه ریشه کن شده تلقی میشود) است و دوره حمله (invasion) صفر تا ۵ روز برای آن ذکر شده که با تب، سردرد، درد عضلانی، درد کمر، لرز و احساس خستگی شدید شروع میشود.
تنها فرق علامتی مانکی پاکس با آبله و سایر بیماریها با ظاهر مشابه در این است که میتواند غدد لنفاوی را درگیر و متورم کند (لنفادنوپاتی)، در حالی که آبله، آبله مرغان و یا سرخک این کار را نمیکنند. دوره کمون (فاصله آلودگی فرد تا اولین علامت) در حدود ۶ تا ۱۴ روز است، اما ۵ تا ۲۱ روز هم گزارش شده، لذا در صورت تماس قطعی با فرد مبتلا باید دوره قرنطینه را حتی تا ۲۱ روز رعایت کرد.
ظرف ۱ تا ۳ روز (گاهی بیشتر) بعد از تب، بیمار بثورات پوستی (آبله ایی) بر روی صورت (۹۵٪ موارد) و سپس سایر قسمتهای بدن از جمله ۷۵٪ موارد بر روی کف دست و پاها خواهد داشت. مخاط دهان در ۷۰٪ موارد، اعضای جنسی در ۳۰٪ موارد و ملتحمه و قرنیه چشم در ۲۰٪ موارد مبتلا میشوند. جهت اطلاع پزشکان و کادر درمان و بهداشت، مراحل ظاهری بثورات به ترتیب شامل ظهور ماکول، پاپول، وزیکول، پوستول و زخم دلمه بسته (scabs) است، ابتلای غدد لنفاوی هم از شاخصههای افتراق آن با آبله و سرخک و آبله مرغان است.
راه تشخیص آبله میمونی
دقیقترین و قطعیترین روش تشخیص از راه تهیه نمونه از تاول پوستی (از سطح ضایعه و یا مایع وزیکول و پوستول و یا از کبره خشک) و با رعایت ایمنی حداکثری توسط پرسنل و از طریق انجام تست PCR در آزمایشگاه میباشد. به دلیل ویرمی (ویروس در خون) سریعا گذرا، نمونه خون محیطی ارزش چندانی برای تشخیص ندارد.
باید توجه داشت که کلیه ویروسهای اورتوپاکس عکس العمل متقابل سرولوژیک (cross reaction) دارند، لذا تستهای مبتنی بر آنتی ژن و آنتی بادی ارزش تشخیصی اختصاصی چندانی ندارند.
آبله میمونی میتواند خطرناک باشد و این بیماری چقدر مرگبار است؟
هرچند بیماری خودمحدود شونده است؛ اما ممکن است موارد شدید که معمولا در کودکان اتفاق میافتد، پیش آید که بستگی به دوز اولیه آلودگی (viral load) و شرایط سلامت کودک دارد و البته وجود بیماری زمینه ای به خصوص نقص ایمنی میتواند وخامت اوضاع را به دنبال داشته باشد.
از عوارض ثانویه ابتلا به آبله میمونی میتوان از عفونتهای ثانویه دیگر، برونکوپنومونی (ذات الریه)، عفونت خون (سپسیس)، عفونت مغز (آنسفالیت) و عفونت قرنیه با احتمال از دست دادن بینایی نام برد.
دوره بیماری بین ۲ تا ۴ هفته است و میزان مرگ و میر در برخی منابع قدیمیتر یک در هر ۱۰ مورد مبتلا (۱۰٪) ذکر شده، اما WHO به ۶-۳٪ اعتقاد دارد. باید توجه داشت کشندگی بیماری آبله ۳۰ درصد بوده است.
راههای پیشگیری از ابتلا به آبله میمونی چیست؟
راههای پیشگیری عبارت است از پرهیز از تماس با حیوانات و یا جسد آنها که احتمالا محل ذخیره طبیعی هستند، پرهیز از تماس با اشیا بخصوص محل قرارگیری و بستر حیوان یا فرد مبتلا، ایزوله کردن فرد مبتلا، شستشوی مکرر دستها با آب و صابون یا الکل و همچنبن استفاده از لباسهای محافظ برای کادر درمان که در تماس با مبتلایان هستند.
البته واکسن JYNNEOS که با نامهای ایموامیون و ایموانکس موجودند و در آمریکا برای پیشگیری از آبله میمونی برای افراد در معرض خطر قرار دارند؛ استفاده میشود.
راه انتقال آبله میمونی چیست؟
انتقال ویروس توسط تماس مستقیم انسان با حیوان، با انسان یا با اشیا آلوده به ویروس است. ویروس از طریق پوست آسیب دیده (حتی ضایعات میکروسکوپیک)، تنفس هوای آلوده به ذرات حاوی ویروس و یا ترشحات مخاطی (چشم، بینی یا دهان) منتقل میشود، هرچند انتقال حیوان به انسان میتواند از طریق گاز گرفتگی، خراشیدگی ناخن حیوان، تماس با گوشت حیوان مبتلا حین آماده سازی گوشت یا تماس با هر قسمت از بدن و یا محل زندگی و بستر حیوان صورت پذیرد. در ضمن، چون انتقال تنفسی از طریق ذرات درشت تنفسی است نیازمند تماس چهره به چهره نزدیک و طولانی است.
درمان آبله میمونی
همانند بسیاری از بیماریهای ویروسی دیگر، درمان قطعی برای آبله میمونی وجود ندارد، هرچند واکسن، داروهای ضد ویروسی و واکسینا ایمیون گلوبولین Vaccina Immune Globulin (VIG) هم اکنون در کشورهایی مثل آمریکا برای پیشگیری و درمان بیماری در دسترس است.
واکسن آبله میمونی توسط واکسن قابل کنترل است؟
واکسن آبله، Cidofovir و ST-۲۴۶ و همچنین VIG میتوانند برای کنترل انتقال عمومی یا اپیدمی آبله میمونی به کار روند؛ البته واکسن JYNEOS که برای آبله میمونی از FDA مجوز گرفته میتواند برای آبله هم استفاده شود. مطالعات قبلی حاکی از اثرگذاری ۸۵ درصدی واکسن آبله بر علیه مانکی پاکس است. محققان معتقدند حتی تزریق واکسن پس از تماس هم میتواند از بیماری پیشگیری کند یا از شدت آن بکاهد.
واکسن دیگری که مجوز گرفته به نام ACAM۲۰۰۰ از نوع ویروس زنده بوده و در افراد بالای ۱۸ سال هم برای آبله و هم آبله میمونی کاربرد دارد.
واکسن رقیق شده واکسینیا وایروس (سویه آنکارا) نیز در سال ۲۰۱۹ برای مانکی پاکس تایید شد که شامل دو دوز است، اما چندان در دسترس نیست.
مطالعات حیوانی حاکی از اثرگذاری ST-۲۴۶ برای درمان بیماریهای ناشی از اپیدمی ویروسهای اورتوپوکس است.
در اروپا EMA داروی تکوویریمات Tecovirimat را که ابتدا برای آبله مرغان بود را برای درمان مانکی پاکس تایید کرده است.
باید دقت کرد که VIG که برای درمان عوارض آبله میمونی به کار میرود در آبله اثر ندارد و هنوز فایده آن برای موارد شدید اثبات نشده است، اما میتواند بعنوان پیشگیری در افرادی که در تماس با آلودگی قرار گرفتند به کار رود.
در حال حاضر انگلستان مشغول ایجاد ذخیره واکسن برای احتمال گسترش این بیماری است و اسپانیا نیز هزاران دوز واکسن مانکی پاکس خریداری کرده است.
در شرایط کنونی برای مقابله با آبله میمونی باید چه اقداماتی در ایران انجام شود؟
هرچند برخلاف جو وحشت ناشی از تمرکز خبرگزاریها بر این بیماری، در حال حاضر تا اعلام رسمی WHO جای نگرانی شدیدی نیست و اکثر مردم به دلیل ترس باقی مانده از پاندمی کرونا نسبت به اخبار آبله میمونی (مانکی پاکس) حساسیت زیادی نشان میدهند؛ اما با توجه به اعلام نشست فوری WHO، دلیل نمیشود که هشیاری و آمادگی خود را حفظ نکنیم.
وزارت بهداشت میبایست سریعا نسبت به صدور دستورالعمل بالینی (گایدلاین) مربوط به آبله میمونی و آموزش کادر درمان که در صف اول برخورد احتمالی قرار دارند اقدام کند و دستور اکید برای تهیه نمونه توسط کادر درمان و بهداشت از موارد احتمالی (هرچند فعلا احتمال درگیری ایران کم است) برای ارسال به یک آزمایشگاه مرجع که بتواند این ویروس را به طریق PCR شناسایی کند، صادر نماید
در عین حال رسانههای رسمی برای کاهش وحشت عمومی و اطلاع رسانی درست با بهره گیری از اساتید متخصص بیماریهای عفونی، ویروس شناسی و اپیدمیولوژی اقدام به تولید برنامه کنند تا از تشویش اذهان مردم و حتی گسترش نگرانی در بین کادرهای درمان پیشگیری شود.
باید دانست هنوز اطلاعات ما در خصوص قدرت سرایت موارد جدید آبله میمونی و میزان خطر آن برای جهان تکمیل نیست؛ البته شواهد موجود احتمال افزایش قدرت انتقال در اثر تغییرات ژنتیکی در نسل قبلی این ویروس را مطرح میکند، ولی این فعلا تنها یک حدس است.
البته اپیدمیولوژیستها بهتر میتوانند توضیح دهند، اما آبله میمونی هرچند همانند کووید۱۹ یک بیماری ویروسی است، اما به دلیل سرعت انتقال بسیار پایینتر از راه تنفسی، در صورت رعایت موارد بهداشت تماسی، اگر هم اپیدمیهای محدودی رخ دهد، قابل کنترلتر از کروناست و نباید با کووید۱۹ آن را یکسان دانست.
نهایتا اینکه ایجاد یک ذخیره کوچک از واکسن و داروهای مربوط میتواند یک تمهید مناسب برای موارد احتمالی در کشور باشد تا هم از شیوع و هم شدت بیماری در صورت بروز در یک منطقه یا جمعیت محدود، کاست. شناسایی و اقدام به موقع حتی در صورت ورود این ویروس میتواند امکان مهار آن را در منطقه فراهم کند.
مجددا تاکید میشود؛ آگاهی بخشی مناسب و موثر و به موقع به جامعه پزشکی و عموم مردم، مهمتربن اقدام دستگاههای مسئول است. باید در صورت بروز حتی یک مورد از بیماری، آن را عقلانی بلافاصله پذیرفت و اعلام کرد تا زمان طلایی ایجاد آمادگی از دست نرود، هرچند با شرایط فعلی و همچنین تردد کم خارجیان در ایران، امکان ورود و شیوع آن کمتر است، اما صفر نیست، لذا باید در فرودگاهها و کلیه مبادی ورودی و مرزی کشور، قالبهای مصور آموزشی در اختیار مرزداران هوایی، زمینی و دریایی گذاشته شود.
دکتر حسن رودگری
مدیر پژوهشی
معاونت آموزش و پژوهش
سازمان نظام پزشکی ج.ا.ایران
به کوشش:
دکتر بابک پورقلیج
سومین نشست هماهنگی کارکنان معاونت آموزشی در سال 1401 به تاریخ شنبه 31 اردیبهشت ماه در دفتر این معاونت برگزار شد .
در این نشست حاضران به بررسی چگونگی برگزاری برنامه آموزشی مدیریت بیماران حاد قلبی و مدیریت پیشرفته حیات پرداختند . در ادامه این مبحث در مورد نحوه اختصاص امتیاز تخصیص یافته و گواهی حضور در برنامه هماهنگی های لازم بعمل آمد.
سپس موضوعات اولویت دار جشنواره مرداد ماه مورد بحث و بررسی قرار گرفت و تصمیمات لازم جهت هماهنگی دبیران علمی و اجرایی برنامه و پیگیری امور تبلیغی و حقوقی مربوطه اخذ شد.
بروز رسانی برنامه عملیاتی و تنظیم زمانبندی برنامه ها مورد تاکید مجدد قرار گرفت و مقرر شد در جلسه آینده این امر مورد بررسی مجدد قرار گیرد.
برنامه آموزشی حضوری مدیریت بیماران قلبی و مدیریت پیشرفته حیات در روزهای سه شنبه و چهارشنبه 27 و 28 اردیبهشت ماه 1401 با همکاری سازمان نظام پزشکی و سازمان اورژانس کشور با موفقیت برگزار شد.
این برنامه که بصورت آموزش دروس نظری و مهارت های عملی و در قالب سخنرانی و کارگاه برگزار شد ، مدیریت پایه و پیشرفته بیماران قلبی و مدیریت پیشرفته حیات را برای قریب به 50 تن از پزشکان شاغل در بخشهای اورژانس پیش بیمارستانی استان تهران به آموزش گذاشت .
ACS , ECG ،آریتمی فوق بطنی ، آریتمی بطنی ، تله کاردیولوژی ، ادم ریوی و نیز آلرژی و آنافیلاکسی از جمله عناوین مطالب آموزشی روز اول این دوره بودند .
circulation , Air way , breathing , Drug , Defibrillator و مراقبتهای پس از احیا ، موضوعات مورد بحث و آموزش در روز دوم این برنامه آموزشی بودند.
تعطیلی ناگهانی و برنامه ریزی نشده روز 27 اردیبهشت ماه در شهر تهران از نکات چالش برانگیز این دوره بود .
این برنامه با دارا بودن 6 امتیاز آموزش مداوم حضوری و موضوعات حیاتی مطرح شده در آن ، مورد توجه و تقدیر شرکت کنندگان قرار گرفت.