دستورالعمل تقویت حس بویایی بعد از بهبود عفونت‌های ویروسی (کروناویروس و...)

اگر همزمان یا پس از یک دوره سرماخوردگی دچار کاهش قابل توجهی بویایی (و چشایی) شده اید، به احتمال زیاد مشکل شما به خاطر التهاب عصب بویایی به دنبال عفونت‌های ویروسی است.

بیماری های ویروسی عمده تاثیر گذار بر بویایی عبارتند از: سینوزیت، سرماخوردگی و آنفلوانزا و احتملا کرونا، علاوه بر این موارد آلرژی های بینی (فصلی و دائمی) و کشیدن سیگار و قلیان هم سبب کاهش بویایی می شوند.

بدونید که بر اساس تجربیات مشابه قبلی بسیاری از این حالت ها گذرا بوده و شرایط شما پس از چند روز یا چند هفته به تدریج بهتر خواهد شد.

لطفاً اقدامات درمانی خودمراقبتی زیر را حداقل برای 2 تا 4 هفته ادامه دهید:

- بینی را با سرم شستشوی ولرم روزی 2 تا 3 بار بشویید.

- در صورت سردرد و بی حالی می توانید از مسکن های رایج و برحسب نیاز استفاده کنید.

- در کنترل علائم شما مصرف آنتی بیوتیک و داروهای ضدکرونا هیچ تاثیر ثابت شده ای ندارد لطفاً از مصرف این داروها بپرهیزید.

- شواهد علمی محکمی به نفع مصرف ویتامین ها و مکمل ها برای بازگشت بویایی وجود ندارد از مصرف بی رویه آنها بپرهیزید.

- مصرف داروهای ضد احتقان مثل قطره یا اسپری بینی فنیل افرین یا نفازولین و شربت پسودوافدرین اگر چه در کوتاه مدت ممکن است در کاهش گرفتگی بینی کمک کننده باشد، ولی اگر بیش از 4 روز پش سر هم مصرف شوند مشکلات شما بیشتر شده و به آنها وابسته خواهید شد. پس به هیچ‌وجه این داروها را بیش از 4 روز مصرف نکنید.

- از مصرف غذاهای فرآوری شده مانند فست فودها، نوشابه ها، سس، شکلات، آب میوه های صنعتی و... بپرهیزید.

- تا حد ممکن استراحت کنید و از استرس دوری کنید چون خستگی جسمی و روحی هر دو ممکن است زمینه ساز تداوم مشکل شما شود.

- در صورت تداوم کاهش بویایی برای بیش از 2 هفته، می‌توانید از روش خودآموز توانبخشی بویایی زیر استفاده کنید:

توانبخشی بویایی

توانبخشی بویایی درواقع نوعی رایحه درمانی است و  یک روش کمک کننده در درمان هیپوسمی (کاهش بویایی) یا آنوسمی (فقدان بویایی) است.

در این روش بیمار به صورت موقت (چند ماه) در معرض یک سری بوهای خاص قرار می گیرد. طبق مطالعات معتبر و بین المللی این روش به عنوان درمان برای اختلالات بویایی بخصوص اختلالات بویایی ناشی از ویروس کارآمد است و در سال 2019 در دستورالعمل‌‌های بالینی انجمن متخصصین گوش و حلق و بینی کشور ژاپن وارد شده است.

توانبخشی بویایی شامل 4 عصاره از چهار گروه رایحه گرفته شده که منشا بویایی هستند و این چهار گروه شامل عصاره‌های گلی، میوه ای، ادویه ای و صمغی می باشند. در روش معمول از هر گروه به ترتیب عصاره ی رز، لیمو، آویشن و اکالیپتوس انتخاب و هر عصاره دوبار در روز (صبح و عصر) به مدت 10 ثانیه توسط بیمار استشمام شد و بین عصاره ها 10 ثانیه فاصله داده شد. بهتر است از عصاره این موارد با غلظت بالا استفاده شود و در صورت عدم دسترسی به عصاره، از خود موارد ذکر شده می توان استفاده کرد. حداقل طول مدت درمان 12 هفته است که می تواند تا 32 هفته هم ادامه داشته باشد. این روش باید به صورت مرتب استفاده شود و در صورت فراموشی، بلافاصله استشمام بوها انجام شود.

نکته قابل ذکر این است که می توانید به جای موارد ذکر شده، از مواردی مشابه از همان خانواده استفاده کنید که در زیر آورده شده است:

رز: نسترن، بابونه، بهارنارنج، نرگس، یاس، سنبل

لیمو: توت فرنگی، موز، پرتقال، خیار، نارنگی، سیب

آویشن: میخک، دارچین، هل، وانیل، گلپر

اکالیپتوس: نعناع، سرکه، سیر، منتول

دقت داشته باشید از هر چهار گروه ذکر شده، حتما باید یک مورد انتخاب شود. همچنین می توانید هر ماه گروه چهارتایی جدیدی انتخاب کنید چرا که مطالعات نشان داده‌اند، تنوع در انتخاب عصاره ها می تواند کمک کننده باشد.

- درصورت تداوم علائم کاهش بویایی تا 4 تا 6 هفته بعد از شروع مشکل، با پزشک در تماس باشید.

دکتر بابک قلعه‌باغی

فوق تخصص آلرژی و ایمونولوژی بالینی

دکتر سید حمیدرضا باقری

متخصص گوش و حلق و بینی، فلوشیپ راینولوژی

دکتر رفیعه علیزاده

دکترای تخصصی آناتومی