درگیری بافت مغز در کووید ۱۹
مطالعه اول
حدود یک سوم بیماران مبتلا به کووید ۱۹ که در بیمارستان بستری می‌شوند، علائم تغییرات سطح هوشیاری از گیجی تا کما را نشان می‌دهند.
مطالعه‌ای در ده بیمارستان در میشیگان انجام شد. در فاصله زمانی ۵ مارچ تا ۴ اپریل ۲۰۲۰ (۱۵ اسفند تا۱۶ فروردین)، ۵۰۹ بیمار بستری مبتلا به کووید ۱۹ مورد بررسی قرار گرفتند. مشخص شد مدت زمان بستری بیمارانی که علائم درگیری مغزی (تغییرات سطح هوشیاری) دارند، سه برابر طولانی‌تر از بیماران بدون تغییرات سطح هوشیاری است.
۳۲ درصد از افراد با علائمی از درگیری بافت مغز بعد از ترخیص قادر به انجام فعالیت‌های روزانه بدون کمک بودند، در مقابل ۸۹ درصد افراد بدون علائم درگیری بافت مغز به روال زندگی سابق بازگشتند.
این مطالعه نشان داد، آنسفالوپاتی احتمال مرگ را ۷ برابر افزایش می‌دهد و حتی بروز عوارض بعد ترخیص از بیمارستان را نیز بیشتر می‌کند و به طور کلی پیش‌آگهی را ضعیف می‌کند.
بنابراین به نظر می‌رسد مبتلایان به آنسفالوپاتی بعد از ترخیص از بیمارستان نیاز به پیگیری دقیق و خدمات توانبخشی دارند تا احتمال عوارض بعدی در این بیماران کاهش یابد.
۱۶۲ بیمار مبتلا به آنسفالوپاتی عمدتا مرد بودند و سن بالا داشتند و مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای مانند سرطان، بیماری‌های سیستم دستگاه عصبی، بیماری‌های قلبی و عروقی، کلسترول بالا، سیگاری، بیماری کلیوی وغیره بودند.
هنوز به درستی مکانیسم بروز آنسفالوپاتی به دنبال کووید ۱۹ مشخص نیست، اما به نظر می‌رسد علت آن، پاسخ سیستم ایمنی بدن به ویروس و فعال شدن پروسه التهابی است، نه حمله مستقیم ویروس به بافت مغز .
بروز آنسفالوپاتی، یکی از نگرانی‌ها به دنبال ابتلا ترامپ به کووید۱۹ بود، به دلیل این که ریسک فاکتورهای ابتلا به آن مانند جنس و کلسترول بالا را دارا می‌باشد.
این مطالعه، مطالعه مهمی است به این دلیل که درگیری بافت مغز به دنبال کووید ۱۹ اغلب رخ می‌دهد، علائم طولانی نیز می‌باشد، اما توجه کافی به آن نمی‌شود.
در خصوص علائم سیستم عصبی، ۴۵ درصد بیماران، درد عضلانی، ۳۸ درصد سردرد، ۳۰ درصد سرگیجه و درصد کمتری کاهش حس بویایی و چشایی را تجربه می‌کنند.
این علائم برخلاف آنسفالوپاتی، در جوانان دیده می‌شود و بیمار ممکن است مدت‌ها درگیر این علائم باشد در حالی که علائم واضح تنفسی ندارد.
مطالعه دوم
در مطالعه‌ای در هامبورگ آلمان در فاصله زمانی ۱۳ مارچ تا ۲۴ اپریل ۲۰۲۰ ( ۲۳ اسفند تا ۵ اردیبهشت)، ۴۳ فرد فوت شده به دلیل کووید ۱۹، که ابتلا آن‌ها با تست PCR تایید شده بود، با میانگین سنی ۷۶ سال مورد بررسی قرار گرفت.
بررسی پاتولوژیک در پیاز بویایی، گره‌های قاعده‌ای (Basal Ganglia)، ساقه مغز و مخچه با بررسی سلول‌های میکروگلیا، آستروسیت و لنفوسیت‌های T سایتوتوکسیک در این نواحی انجام شد.
در ۷۹ درصد، اینفیلتراسیون سلول‌های میکروگلیا و لنفوسیت‌های T سایتوتوکسیک با درگیری واضح ساقه مغز، مخچه و اینفیلتراسیون لنفوسیت‌های T سایتوتوکسیک در مننژ دیده شد.
در ۵۱ درصد این موارد پروتئین ویروس در بافت مغز قابل شناسایی بود، اما این یافته ارتباطی با شدت تغییرات پاتولوژیک بافت مغز نداشت.
به طور کلی، به نظر می‌رسد تغییرات نوروپاتولوژیک در بیماران مبتلا به کووید ۱۹ خفیف است، تغییرات عصبی التهابی به طور عمده در ساقه مغز دیده می‌شود.
شواهدی در دست نیست که ویروس مستقیما به بافت مغز حمله می‌کند. بلکه پاسخ سیستم ایمنی بدن به عفونت کووید ۱۹ باعث بروز تغییرات پاتولوژیک در بافت مغز می شود.
تدوین: دکتر زهرا فرزاد