دکتر امیرعلی سهراب پور
فوق تخصص بیماریهای گوارش و کبد

خلاصه
1️⃣ براساس داده‌های CDC، زیرسویه XBB.1.5 اومیکرون، در هفته گذشته تقریباً دو برابر شده و اکنون حدود 41 درصد از موارد جدید در ایالات متحده را شامل می شود.

2️⃣ زیرسویه XBB.1.5 بسیار ایمن گریز است و شواهد حاکی از آن است که بهتر از سایر اعضای خانواده فرعی XBB به سلولها متصل می شود.

3️⃣ دانشمندان دانشگاه کلمبیا هشدار داده‌اند که ظهور زیرسویه‌هایی مانند خانواده XBB می‌تواند منجر به افزایش موارد ابتلا و همچنین موارد ابتلای مجدد شود.

دانشمندان می گویند که زیرسویه XBB.1.5 اومیکرون به سرعت در ایالات متحده در حال غلبه بر سایر انواع ویروس است، زیرا به شدت ایمنی گریز است و به نظر می رسد در اتصال به سلول ها نسبت به انواع مرتبط موثرتر است.

بر اساس داده های منتشر شده در روز جمعه توسط CDC، زیرسویه XBB.1.5 اکنون حدود 41 درصد از موارد جدید در سراسر ایالات متحده را شامل می شود و شیوع آن در هفته گذشته تقریباً دو برابر شده است. در هفته گذشته، این زیرسویه 21.7 درصد موارد را در ایالات متحده تشکیل می داد.

دانشمندان و مقامات سلامت عمومی ماه‌هاست که خانواده فرعی XBB را به دقت زیر نظر گرفته‌اند، زیرا این سویه‌ها دارای جهش‌های زیادی هستند که می‌توانند واکسن‌های کووید-۱۹، از جمله بوسترهای موجود علیه اومیکرون را کم‌اثر کند و باعث موارد ابتلای جدید شود.

خانواده XBB اولین بار در ماه اوت در هند شناسایی شد و به سرعت در آنجا و همچنین در سنگاپور غالب شد؛ از آن زمان به خانواده ای از زیرسویه ها از جمله XBB.1 و XBB.1.5 تبدیل شده است. اندرو پکوس Andrew Pekosz، ویروس شناس در دانشگاه جان هاپکینز، می گوید که XBB.1.5 با اعضای خانواده خود متفاوت است زیرا دارای یک جهش اضافی است که باعث می شود بهتر به سلول ها متصل شود. پکوس گفت: «ویروس باید محکم به سلول‌ها بچسبد تا در ورود کارآمدتر باشد و این می‌تواند به ویروس کمک کند تا در آلوده کردن افراد کارآمدتر باشد.»

یونلونگ ریچارد کائو Yunlong Richard Cao، دانشمند و استادیار دانشگاه پکن، روز سه شنبه داده هایی را در توییتر منتشر کرد که نشان می دهد XBB.1.5 نه تنها به اندازه نوع XBB.1 از آنتی بادی های محافظ فرار می کند، بلکه در اتصال به یک گیرنده کلیدی سلولها نیز قویتر عمل می کند.

دانشمندان دانشگاه کلمبیا، در مطالعه‌ای که اواسط دسامبر 2022 در مجله Cell منتشر شد، هشدار دادند که افزایش زیرمجموعه‌هایی مانند XBB می‌تواند کارآیی واکسن‌های فعلی کووید-19 را بیشتر به خطر اندازد و منجر به افزایش موارد ابتلا و همچنین ابتلای مجدد شود. دانشمندان مقاومت زیرسویه‌های XBB در برابر آنتی‌بادی‌های ناشی از واکسیناسیون و ابتلا را «هشدارکننده» توصیف کردند. دانشمندان دریافتند که زیرسویه‌های XBB در گریز از ایمنی حتی از زیرسویه‌های BQ هم قویتر عمل می کنند.

منبع : CNBC

از همین نویسنده :

توصیه های تغذیه ای در کبد چرب.

مطالب مرتبط:
BA.4 و BA.5 : دو سویه جدیدتر اُمیکرون نیز از راه رسیدند

آیا سازمان جهانی بهداشت در مورد سویه XE کرونا هشداری داده است؟

سازمان نظام پزشکی ج.ا.ایران
                 معاونت آموزش و پژوهش

به کوشش :
دکتر بابک پورقلیج

در چند روز اخیر مجددا اخباری در فضای رسانه ای در حال رشد هستند که به هشدار سازمان جهانی بهداشت در مورد یک سویه جدید اشاره می نمایند که در آن خبر ادعا می شود بسیار از اومیکرون واگیرتر است و کشندگی بالاتری دارد. در این قسمت به ابعاد مختلف این خبر نیمه درست و نگران کننده پرداخته و به این سوالات سعی می کنیم پاسخ دهیم.


واریانت XE چیست؟
چگونه از ترکیب دو نوع اومیکرون بوجود آمده است؟
این بازترکیبی کروناها یک پدیده ی نادر اما بسیار مهم است یا پدیده ای است که قابل انتظار بوده اما در دنیا به آن        بی توجهی می شود؟

همانطور که می دانیم کرونا ویروس ها از آن دسته ویروس هایی هستند که قابلیت جهش و تغییر ژنتیکی دارند. اگر فردی بطور همزمان با چند واریانت مختلف از کرونا آلوده شود به عنوان مثال انواع دلتا، اومیکرون-1 و اومیکرون-2 وارد بدن این فرد شوند، این امکان وجود دارد که در بدن این بیمار، قطعات ژنتیکی این چند کرونا با هم جابجا شده و کروناویروس جدیدی خلق شود که از هر کدام ژنی را به ارث برده باشد. «این پدیده را بازترکیب می گویند و موضوع عجیب و ناشایعی در دنیای ویروس ها نیست» و در مورد کروناویروس هم می تواند رخ دهد، اما شرط آن این است که همزمان چند نوع مختلف کرونا در گردش باشند.
وقتی در پاییز 1400 برای اولین بار امیکرون از افریقای جنوبی گزارش شد از همان روزها مشخص شد که 3 نوع اومیکرون بطور همزمان در گردش است اما به تدریج اومیکرون-1 و سپس اومیکرون-2 به دلیل توانایی سرایت پذیری بالا جای خود را در کشورهای جهان باز کردند. از آنجا که هنوز کروناویروس نوع دلتا نیز در برخی کشورها در گردش بود، لذا با تجمعات و دورهمی های آخر سال میلادی و بازارهای شلوغ کریسمس، شرایط برای ورود همزمان کروناویروس نوع دلتا و نوع اومیکرون به بدن برخی افراد فراهم شد و در ماه ژانویه 2022 اولین موارد کروناویروس بازترکیب گزارش شد. هرچند تعداد این موارد هنوز خیلی زیاد نمی باشد اما تاکنون انواع مختلفی از آن به عنوان مثال بازترکیب دلتا و اومیکرون (که برخی خبرنگاران در کشورهای مختلف، اسامی غیرعلمی و خود ساخته مانند دلتاکرون، دلتامیکرون و ... بر آنها قرار می دادند) شناخته شده است.

بازترکیبی در بین کروناویروس ها موضوع ناشایعی نیست و این ترکیب ژنتیکی به معنای قدرت یافتن و واگیرتر شدن کرونای جدید نیست، و در واقع خوشبختانه بسیاری از این انواع بازترکیب توانایی ماندگاری در جمعیت را ندارد و پس از خلق شدن به تدریج محو می شوند و منقرض می شوند.

در انگلستان و دانمارک بدلیل پیشرو بودن در تحلیل ژنتیکی کروناویروس ها مطالعات بیشتری نسبت به سایر کشورها انجام شده و نامگذاری های جدیدی را برای انواع جدیدتر کروناویروس در دست بررسی دارند. در یکی از این مطالعات 3 نوع کروناویروس بازترکیب گزارش و با اسامی XD، XE و XF نامگذاری شده اند که در واقع XD و XF حاصل بازترکیبی دلتا و اومیکرون-1 هستند (در متون علمی و گزارشات رسمی از اومیکرون-1 به نام امیکرون-BA.1 نام می برند) اما XE که همان ویروس خبرساز روزهای اخیر می باشد از بازترکیب دو امیکرون مختلف با هم ( اومیکرون-1 و اومیکرون-2) بوجود آمده اند. وقتی پروتکل ها رعایت نشوند و تجمعات شلوغ همزمان با گردش ویروس در جامعه رخ دهد، موضوع عجیبی نیست که یک نفر بطور همزمان به دو کروناویروس با هم آلوده شود.

اما به راستی XE  و دو کرونای بازترکیب مذکور تا چه حد نگران کننده هستند و چه اطلاعاتی از آنها در دسترس می باشد؟

ابتدا اشاره مختصری به دو نوع دیگر یعنی XD و XF می نماییم: 49 بیمار قطعی کروناویروس XD به غیر از انگلستان، در کشورهای مختلف اروپایی (عموما در فرانسه) مشاهده شده است. کروناویروس XF نیز که در انگلستان 38 مورد قطعی در آغاز سال میلادی داشت، از بعد ماه دوم میلادی (فوریه) مورد جدیدی از آن گزارش نشده است و به نظر می رسد احتمالا از گردش در جامعه افتاده است. اما موارد ابتلای قطعی کروناویروس XE که بازترکیب امیکرون-1 و امیکرون-2 می باشد از 19 ژانویه 2022 در انگلستان گزارش شد و تا کنون به 637 مورد قطعی در آن کشور رسیده است.
علی رغم نمونه گیری های زیاد و مطالعات متعدد هنوز شواهدی مبنی بر توانمند تر بودن و مسری تر بودن XE مشاهده نشده است اما برخی از خبرگزاری های غیر رسمی در جهان، اخبار خودساخته ای در مورد بسیار واگیر بودن آن منتشر نموده اند که مورد تایید علمی نمی باشند و جالب آنکه آن را به سازمان جهانی بهداشت نیز نسبت داده اند. هنوز دانشمندان جهان در حال بررسی XE هستند تا بتوانند به 3 سوال جواب دهند:
آیا این بیماری واگیرتر شده است؟
آیا بیماری شدیدتری ایجاد خواهد نمود؟
آیا از سد قوی واکسن های ساخته شده خواهد گریخت و ایمنی ما توان مقابله با آن را نخواهد داشت؟

«هنوز هیچ شواهدی مبنی بر مسری تر بودن و خطرناک تر بودن واریانت XE مشاهده نشده است و به نظر می رسد شبیه والدین خود یعنی اومیکرون-1 و اومیکرون-2 می باشد».


در بین اومیکرون-1 (BA.1) و اومیکرون-2 (BA.2) کدام واگیرتر و کدام جدی تر هستند؟

مشاهدات برخی کشورهای اروپایی نشان می دهد که هرچند در ابتدا اومیکرون-1 به سرعت در کشورها منتشر شد اما بعد از مدتی اومیکرون-2 که تا حدی واگیرتر و مسری تر بود توانست جای آن را گرفته و به نوع غالب تبدیل شود. بر اساس مطالعات فعلی، اومیکرون2 (BA.2)  نه تنها در مقایسه با اومیکرون-1 از نظر توانایی رشد در جامعه حدود 75% تواناتر است (و به همین دلیل نیز به تدریج به نوع غالب تبدیل شده است)، بلکه برای اومیکرون2 احتمال انتقال بین افراد خانواده نیز بیشتر است. اما از نظر شدت و بستری شدن بیماران تفاوتی میان نوع 1 و 2 اومیکرون ها وجود نداشته و از نظر پاسخ به واکسن نیز این دو اومیکرون (BA.1 و BA.2) به نظر مشابه بوده اند. سهم زیادی از تغییرات ژنتیکی واریانت XE (بویژه ژن های مرتبط با شاخک ویروس یا همان spike) از ژن های BA.2 حاصل شده است.
آخرین بررسی های هفته های اخیر نشان می دهد که XE در مقایسه با BA.2 از نظر توانایی رشد در جامعه  فقط 9.8% (حدود 10 درصد) توانمند تر است و به اصطلاح 10% عفونت زا تر است، که متاسفانه در خبرهای غیرموثق و خودساخته برخی منابع فضای مجازی به اشتباه از آن به «ده برابر!» یعنی معادل 1000% که تفسیر اشتباهی است. برتری 9.8 درصدی XE هنوز مورد بررسی های بیشتر است زیرا تعداد نمونه ها بسیار کم بوده و این نتایج قطعیت ندارند و لذا نمی توان آنها را فعلا با قطعیت تفسیر نمود و  اطلاعات جدید هوشمندانه رصد می شود.

از نظر اثر بخشی واکسن ها بر روی اومیکرون های مختلف چه اطلاعاتی داریم ؟

مطالعات انجام شده در انگلستان نشان می دهد که در گروه سنی سالمندان (بالاتر از 65 سال) "اثربخشی بسیار خوب" حدود 90% از واکسن ها تا حدود 3 ماه بعد از دریافت واکسن باقی می ماند و یعد از 3 ماه اثربخشی واکسن به تدریج کم می شود و به  85% می رسد. نکته قابل توجه آن که هر چند کاهش اثربخشی واکسن تا آنجا ادامه می یابد که بعد از 6 ماه به حدود 10% می رسد اما بعد از 2 هفته از دریافت دوز یادآور (نوبت سوم) مجددا به حدود 70% باز می گردد (بر اساس آن مطالعه برای اومیکرون-1 به 63% و اومیکرون-2 به 70% بوده است).

 دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی

سازمان نظام پزشکی ج. ا. ایران
معاونت آموزشی و پژوهشی

به کوشش:
دکتر بابک پورقلیج

این روزها واکسیناسیون کودکان در اکثر نقاط جهان آغاز گردیده و به دلیل شیوع بیشتر سویه اومیکرون علامت دار در کودکان در قیاس با سویه های قبلی، واکسیناسیون کودکان بیشتر مورد اقبال جامعه جهانی قرار گرفت. اما آیا عوارض جدی و تهدید کننده ایی برای آن ها گزارش شده؟

واکسنهای mRNA

نهاد سلامت سنگاپور (HSA) اخیرا گزارشی از تنها ۱۰ مورد عارضه جدی برای فایزر که واکسن رایج آن کشور برای کودکان ۵ تا ۱۱ سال بوده و تا به حال به ۲۳۸۲۵۳ کودک تزریق شده، ارائه داده است که شامل تشنج، آپاندیسیت، کاهش فشار خون، عکسل العمل آلرژیک، اختلال کارکرد کلیه ها و التهاب عروق کوچک می باشد. خوشبختانه این عوارض فقط ۰/۰۰۰۰۴ درصد از دریافت کنندگان واکسن را شامل شده و مورد مرگ‌ نیز گزارش نشده است. سایر عوارض غیر جدی همانند تورم صورت، تب، بثورات پوستی، احساس ناراحتی در قفسه سینه، طپش قلب و تنگی نفس نیز حدودا در ۰/۱۲ درصد از کودکان واکسینه شده گزارش گردید که شبیه شیوع آن در جوانان و بالغین می باشد. البته عوارضی همچون پریکاردیت (التهاب پرده و مایع دور قلب) و مایوکاردیت (التهاب عضله قلب) که در بالغین جوان بعنوان عارضه جدی قبلا گزارش شده بود، در کودکان دیده نشد.
البته HSA امکان بروز لخته با احتمال یک در میلیون را در واکسن های mRNA برای کل جمعیت دریافت کننده واکسن میدهد.

آیا عوارض جدی وجود دارد ؟

صاحب نظران می گویند عوارض جدی و خطرناک در کودکان (و حتی بزرگسالان) الزاما بطور مستقیم توسط واکسن ایجاد نشده و احتمالا بیماری های زمینه ایی و یا خاص کودکان در بروز آن دخیل بوده است و گاهی یک عارضه مربوط به خود بیماری زمینه ایی بوده که تصادفا در زمان دریافت واکسن بروز نموده است.

از بین بیش از ۳میلیون دوز بوستر تزریقی در سنگاپور، تا بحال ۵۵۳ مورد عارضه ناشی از دوز بوستر فایزر و ۲۸۹ مورد مربوط به مادرنا گزارش گردیده و از بین هر دو آنها ۷۳ مورد عارضه جدی شامل ۱۵ مورد پریکاردیت و مایوکاردیت بزرگسالان بوده است.

در مورد افراد بالاتر از ۱۱ سال در سنگاپور که واکسینه شدند، از ۹ میلیون و ۸۰۰هزار میلیون واکسن فایزر تزریقی ۱۲۷۷۰ گزارش عارضه غیر جدی (۰/۰۰۱٪) و ۶۶۴ مورد جدی (۰/۰۰۰۰۶٪) بوده و از بین حدود ۲ میلیون و ۹۰۰هزار دریافت کننده مادرنا ۲۸۸۵ نفر عارضه غیر جدی (۰/۰۰۰۹٪) و ۱۵۶ مورد جدی (۰/۰۰۰۰۵٪) داشتند و از بین ۳۶۹۰۸۳ مورد تزریق سینووک چینی ۲۹۹ گزارش عارضه غیر جدی (۰/۰۰۰۸٪) و ۲۲ مورد جدی (۰/۰۰۰۰۵٪) وجود داشته و نهایتا از بین ۸۹۳۵۰ دریافت کننده سینوفارم ۴۱ مورد عارضه غیر جدی (۰/۰۰۰۴٪) و تنها ۶ عارضه جدی (۰/۰۰۰۰۶٪) بروز نموده است.

پاستو کووک

از جانبی کوبا خبر از کنترل موثر اومیکرون همراه با تثبیت میزان مرگ و میر و کاهش عوارض جدی و بستری توسط واکسن سوبرانا (که پاستوکووک مشابه ایرانی آن است) میدهد. ضمنا کوبا اولین کشوری بود که واکسیناسیون عمومی کودکان را از سن دو سالگی آغاز نمود و تا به حال هیچ مورد از عوارض جدی برای آن گزارش ننموده است.

سینوفارم 

ینوفارمبه گزارش کمیسیون ملی سلامت چین (NHC) در حدود ۸۴/۵ میلیون کودک بین ۳ تا ۱۱ سال واکسن کرونا دریافت نموده اند و ۴۹/۵ میلیون از آنها نیز دوز بوستر گرفتند. اما هیچ گزارش روشن و واضحی از عوارض در هیچ منبع پزشکی معتبری از آن دیده نمی شود و حتی در پایگاه اینترنتی NHC نیز اخبار مربوط به عوارض وجود ندارد. البته کشورهای استفاده کننده از واکسن کرونای سینوفارم همانند امارات و ایران نیز تا به حال گزارشی از عوارض جدی سینوفارم برای کودکان نداشته اند. در این بین یک‌مطالعه اماراتی مدعی شد که ۹۶٪ از کودکان بین ۳ تا ۱۷ سال اماراتی که سینوفارم گرفتند تولید آنتی بادی داشتند و علیرغم بروز عوارض غیر جدی مثل درد ناحیه تزریق (۳۰٪)، سردرد (۸٪) و تب (۴٪) که معمولا یک تا سه روز طول کشیده، هیچ عارضه جدی دیده نشده است. البته در این کشور به کودکان ۱۲ تا ۱۵ سال سینوفارم یا فایزر پیشنهاد می شود.

چه کنیم؟

نتیجه می گیریم که هرچند بیشترین مطالعات معتبر بر روی واکسیناسیون کودکان در مورد فایزر و مادرنا است و این دو واکسن در کشورهایی که به آنها دسترسی دارند، اولویت اول برای کودکان محسوب می شود اما واکسن هایی همچون سوبرانا (مشابه پاستوکووک ایران) و سینوفارم نیز در کشورهایی که رایج هستند، انتخابهای کم خطر و موثری به نظر می رسند. لازم به ذکر است تا این لحظه تمامی ادعاهای مطرح در فضای مجازی در مورد خطر بیشتر واکسن کرونا به نسبت خود بیماری کووید۱۹ ، اثباتا غلط از آب در آمده و هیچ کدامشان هیچ اساس علمی و مستندی نداشته اند.

 دکتر حسن رودگری
دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

كارگروه تازه هاى علمى کرونا
سازمان نظام پزشكى كشور

منابع:
-hsa.gov.sg
-finlay.edu.com
-precisionvaccination.com
-mohap.gov.ae
-irannewspaper.ir/Newspaper/Page/7864

@covid19_research_news

به کوشش:
دکتر بابک پورقلیج

 سازمان جهانی بهداشت و یونیسف می‌گویند که تمام مدارس اروپا و آسیای مرکزی باید باز بمانند و در برابر کووید-19 ایمن‌تر شوند.

سارا تایلر
WHO/اروپا
eupress@who.int

Ian Woolverton
WHO/Europe
eupress@who.int

Bhanu Bhatnagar
WHO/اروپا
 eupress@who.int

شیما اسلام
یونیسف
 ssislam@unicef.org

کپنهاگ و ژنو، 30 اوت 2021

با بازگشت میلیون ها کودک به مدرسه در سراسر منطقه اروپا، جایی که نوع دلتای کووید-19 بسیار قابل انتقال است، دفتر منطقه ای WHO برای اروپا و صندوق کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف) دفتر منطقه ای اروپا و آسیای مرکزی خواستار باز ماندن مدارس شدند. آنها معتقدند مدارس باید باز شوند و با اتخاذ تدابیری برای به حداقل رساندن انتقال ویروس ایمن تر گردند .
این اقدامات شامل ارائه واکسن کووید-19 به معلمان و سایر کارکنان مدرسه به عنوان بخشی از گروه های جمعیت هدف در طرح های ملی واکسیناسیون و در عین حال تضمین واکسیناسیون جمعیت های آسیب پذیر است. علاوه بر این، کودکان 12 سال و بالاتری که دارای بیماری های زمینه ای هستند که آنها را در معرض خطر ابتلا به بیماری شدید COVID-19 قرار می دهد، باید واکسینه شوند. ایجاد بهبود در محیط مدرسه از طریق تهویه بهتر کلاس، اندازه کلاس های کوچکتر در صورت امکان، فاصله گذاری فیزیکی و آزمایش منظم کودکان و کارکنان از دیگر اقدامات مهم است.
این بیماری همه گیر فاجعه بارترین اختلال را در آموزش و پرورش در تاریخ ایجاد کرده است. بنابراین حیاتی است که یادگیری مبتنی بر کلاس درس بدون وقفه در سراسر منطقه اروپایی WHO ادامه یابد. دکتر Hans Henri P. Kluge، مدیر منطقه‌ای WHO در اروپا توضیح می‌دهد که این امر برای آموزش، سلامت روان و مهارت‌های اجتماعی کودکان و نیز برای کمک به تجهیز فرزندان ما به‌عنوان اعضای شاد و سازنده جامعه از اهمیت بالایی برخوردار است.
"مدتی طول می کشد تا بتوانیم همه گیری را پشت سر بگذاریم، اما آموزش ایمن به کودکان در محیط مدرسه فیزیکی باید هدف اصلی ما باقی بماند، بنابراین فرصت هایی را که سزاوار آنها هستند از دست ندهیم. ما همه کشورها را تشویق می‌کنیم که مدارس را باز نگه دارند و از همه مدارس می‌خواهیم اقداماتی را برای به حداقل رساندن خطر COVID-19 و گسترش انواع مختلف آن به کار گیرند.»

افزایش واکسیناسیون برای محافظت در برابر نوع دلتا

نوع دلتا بسیار قابل انتقال، لایه ای از نگرانی و پیچیدگی را به فصل افتتاحیه مدارس امسال اضافه کرده است. شیوع بالای COVID-19 در جامعه باعث می شود انتقال در مدارس بسیار بیشتر شود. بنابراین، همه ما باید متعهد به کاهش انتقال ویروس باشیم.
داده ها به وضوح نشان می دهد که دریافت یک سری کامل واکسیناسیون کووید-19 به طور قابل توجهی خطر ابتلا به بیماری شدید و مرگ را کاهش می دهد. هنگامی که برای تزریق واکسن فراخوانده می شوند، افراد باید این کار را انجام دهند و مطمئن شوند که مجموعه دوز کامل واکسن را تکمیل می کنند.
واکسیناسیون بهترین خط دفاعی ما در برابر ویروس است، و برای پایان دادن به همه‌گیری باید به سرعت واکسیناسیون را در همه کشورها، از جمله حمایت از تولید واکسن و به اشتراک گذاشتن دوزها، برای محافظت از آسیب‌پذیرترین افراد در همه جا، به سرعت افزایش دهیم. ما همچنین باید اقدامات بهداشت عمومی و اجتماعی را که می‌دانیم کار می‌کنند، از جمله آزمایش، توالی‌یابی، ردیابی، ایزوله‌سازی و قرنطینه را دنبال کنیم.»

ایمن سازی مدارس مسئولیت کل جامعه است

میلنا ماریچ یک معلم ریاضی دبیرستان از بلگراد، صربستان است که به طور کامل در برابر COVID-19 واکسینه شده است. او گفت: "تقریباً دو سال است که کلمات "COVID-19" و "مدرسه آنلاین" زندگی ما را مشخص کرده است. وقتی همه‌گیری شروع شد، سیستم مدرسه در صربستان به سرعت سازگار شد. اما دانش‌آموزان فاقد تداوم، معاشرت، کار مشترک، به اشتراک گذاشتن ایده‌ها در زمان واقعی و ارتباط بدون فناوری بودند. من می دانم که تنها راه برون رفت از این وضعیت این است که اقدامات لازم برای جلوگیری از انتقال ویروس را رعایت کنیم و همه مربیان را واکسینه کنیم.
فیلیپ کوری، معاون مدیر منطقه‌ای یونیسف در اروپا و آسیای مرکزی گفت: «همه‌گیری تمام نشده است. همه ما باید برای اطمینان از باز ماندن مدارس در سراسر منطقه نقشی ایفا کنیم. کودکان و نوجوانان نمی توانند خطر ابتلا به یک سال دیگر اختلال در یادگیری را داشته باشند. واکسیناسیون و اقدامات حفاظتی در کنار هم به جلوگیری از بازگشت به تاریک ترین روزهای همه گیری کمک می کند، زمانی که مردم مجبور بودند قرنطینه را تحمل کنند و کودکان مجبور بودند اختلال در یادگیری را تجربه کنند.

«کودکان قربانیان خاموش همه‌گیری و به حاشیه رانده‌ترین‌ها در میان سخت‌ترین آسیب‌ها بوده‌اند. قبل از کووید-19، آسیب پذیرترین کودکان منطقه قبلاً آنهایی بودند که از مدرسه خارج بودند یا در مدرسه بودند اما در همان سطح همکلاسی های خود یاد نمی گرفتند.
یک مدرسه خیلی بیشتر از یک ساختمان است. این مکانی برای یادگیری، ایمنی و بازی در قلب جوامع ما است. هنگامی که آنها بسته هستند، کودکان فرصت یادگیری و بودن با دوستان خود را از دست می دهند و ممکن است در معرض خشونت در خانه قرار گیرند. این بیماری همه گیر وضعیت از قبل غیرقابل قبولی را بدتر کرد. ما باید اطمینان حاصل کنیم که مدارس بازگشایی می شوند و آنها با خیال راحت باز می مانند."

توصیه های تخصصی

برای کمک به باز و ایمن نگه داشتن مدارس، WHO، یونیسف و سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) مجموعه ای از هشت توصیه تخصصی را که توسط گروه مشاوره فنی اروپایی WHO برای تحصیل در دوران کووید-19 تهیه شده است، تأیید کرده اند. برای استفاده توسط 53 کشور عضو منطقه اروپایی WHO عبارتند از:

۱- مدارس جزو آخرین مکان هایی باشند که تعطیل می شوند و اولین مکان هایی که بازگشایی می شوند.

۲- یک استراتژی آزمایشی در نظر بگیرید.

۳- از اقدامات موثر کاهش خطر اطمینان حاصل کنید.

۴- از سلامت روانی و اجتماعی کودکان محافظت کنید.

۵- از آسیب پذیرترین و محروم ترین کودکان محافظت کنید.

۶- محیط مدرسه را بهبود بخشید.

۷- کودکان و نوجوانان را در تصمیم گیری مشارکت دهید.

۸- اجرای یک استراتژی واکسیناسیون که برای نگه داشتن کودکان در مدرسه طراحی شده است.

برگرفته از :
WHO

سازمان نظام پزشکی ج.ا.ایران
معاونت آموزشی و پژوهشی 

به کوشش :
دکتر بابک پورقلیج

با توجه به اینکه 23 کشور هنوز مدارس را به طور کامل باز نکرده‌اند، با ورود همه‌گیری کووید-19 به سال سوم، آموزش و پرورش در خطر تبدیل شدن به «بزرگ‌ترین عامل تبعیض» است.

شواهد جدید نشان می دهد که تعداد کودکانی که مدرسه را ترک می کنند افزایش می یابد.

بر اساس گزارش جدید یونیسف، با ورود همه گیری کووید-19 به سال سوم خود، 23 کشور - محل زندگی حدود 405 میلیون دانش آموز - هنوز مدارس را به طور کامل باز نکرده اند و بسیاری از دانش آموزان در معرض خطر ترک تحصیل هستند.
 داده‌های سطح کشور در مورد تأثیر همه‌گیری کووید-19 و تعطیلی مدارس مرتبط بر کودکان، و همچنین تجزیه و تحلیل به‌روز از وضعیت یادگیری کودکان قبل از همه‌گیری را ارائه می‌کند. این داده ها نشان می‌دهند که 147 میلیون کودک در طول 2 سال گذشته بیش از نیمی از آموزش حضوری در مدرسه خود را از دست داده‌اند. این معادل 2 تریلیون ساعت یادگیری حضوری از دست رفته در سطح جهان است.


هنگامی که کودکان قادر به تعامل مستقیم با معلمان و همسالان خود نباشند، یادگیری آنها آسیب می بیند. 

کاترین راسل، مدیر اجرایی یونیسف گفت: زمانی که آنها اصلاً قادر به تعامل با معلمان و همسالان خود نباشند، از دست دادن یادگیری آنها ممکن است دائمی شود. «این نابرابری فزاینده در دسترسی به یادگیری به این معنی است که آموزش و پرورش در خطر تبدیل شدن به بزرگترین عامل تبعیض آموزشی است تا بزرگترین رفع کننده آن.  وقتی دنیا نتواند فرزندانش را آموزش دهد، همه ما رنج می‌بریم.»


ترک تحصیل

علاوه بر داده‌های مربوط به کاهش یادگیری، این گزارش به شواهدی اشاره می‌کند که نشان می‌دهد بسیاری از کودکان با بازگشایی کلاس‌هایشان به مدرسه بازنگشتند. داده های لیبریا نشان می دهد که 43 درصد از دانش آموزان مدارس دولتی پس از بازگشایی مدارس در دسامبر 2020 بازنگشتند. تعداد کودکان خارج از مدرسه در آفریقای جنوبی از 250,000 به 750,000 بین مارس 2020 تا ژوئیه 2021 سه برابر شد. در اوگاندا، حدوداً از هر 10 دانش آموز، 1 نفر در ژانویه 2022 پس از دو سال تعطیلی مدارس، به مدرسه مراجعه نکردند. در مالاوی، نرخ ترک تحصیل در میان دختران در دوره متوسطه 48 درصد افزایش یافته است، از 6.4 درصد به 9.5 درصد بین سال های 2020 و 2021. در کنیا، نظرسنجی از 4000 نوجوان 10 تا 19 ساله نشان داد که 16 درصد از دختران و 8 درصد از پسران با بازگشایی مدارس برنگشتند.

کودکان خارج از مدرسه از آسیب پذیرترین و به حاشیه رانده ترین کودکان جامعه هستند. آنها کمترین احتمال را دارند که بتوانند بخوانند، بنویسند یا ریاضیات اولیه را انجام دهند و نیز دوری از شبکه مدارس آنها را در معرض خطر افزایش استثمار و یک عمر فقر و محرومیت قرار می دهد.

این گزارش تأکید می‌کند که در حالی که کودکان خارج از مدرسه بیشترین ضرر را متحمل می‌شوند، داده‌های پیش از همه‌گیری از 32 کشور و منطقه نشان می‌دهد که دانش اموزان این مناطق سطح یادگیری بسیار ضعیفی نیز دارند، وضعیتی که احتمالاً با مقیاس یادگیری از دست رفته در اثر همه‌گیری تشدید شده است. در کشورهای مورد تجزیه و تحلیل، سرعت کنونی یادگیری به قدری آهسته است که برای اکثر دانش‌آموزان هفت سال طول می‌کشد تا مهارت‌های خواندن پایه‌ای را بیاموزند که باید در عرض دو سال به دست می‌آمدند، و ۱۱ سال طول می‌کشد تا مهارت‌های اساسی ریاضیات را بیاموزند.
در بسیاری از موارد، هیچ تضمینی وجود ندارد که دانش‌آموزان اصول اولیه را یاد بگیرند. در 32 کشور و منطقه مورد بررسی، یک چهارم دانش‌آموزان کلاس 8 - حدود 14 ساله - مهارت‌های خواندن پایه را نداشتند و بیش از نیمی از دانش‌آموزان کلاس 2، حدود 7 ساله، مهارت‌های محاسباتی را نداشتند.
«حتی قبل از همه‌گیری، به حاشیه رانده‌ترین کودکان پشت سر گذاشته می‌شدند. با ورود این بیماری همه گیر به سال سوم خود، ما نمی توانیم به حالت عادی برگردیم. ما به یک سری اقدامات جدید نیاز داریم: وارد کردن کودکان به کلاس‌های درس، ارزیابی موقعیت یادگیری آنها، ارائه حمایت‌های فشرده برای بازیابی آنچه که از دست داده‌اند، و اطمینان از اینکه معلمان منابع آموزشی و یادگیری مورد نیاز خود را دارند.
 راسل گفت: خطرات برای انجام دادن هر کاری کمتر از آن زیاد است.

برگرفته از :
بیانیه مطبوعاتی یونیسف
نیویورک، 30 مارس 2022 

سازمان نظام پزشکی ج.ا.ایران
معاونت آموزشی و پژوهشی 

به کوشش:
دکتر بابک پورقلیج

اخیرا صحبت هایی از یک زیرگروه ژنتیکی اومیکرون به نام BA.2 به خصوص در آمریکا می شود که بسیار سریع تر از اومیکرون می باشد. سوال این است که خطر آن برای جهان چقدر است؟

طبق اعلام WHO اومیکرون ساب واریانت هایی مثل BA.1.1 ، BA.2 و BA.3 دارد که اختلافاتی در نوع جهش های ژنتیکی خود با یکدیگر دارند. نوع BA.2 در آمریکا معروف به Stealth Omicron هست (به معنی یواشکی یا دزدکی) چون ضمن سریع تر پخش شدن، حامل جهش هایی است که باعث میشود نتوان به راحتی این زیر سویه را از نوع دلتا با تست های PCR روتین افتراق داد. البته WHO سویه Stealth را به دنبال اومیکرون یک واریانت نگران کننده با VoC می داند، هرچند آمریکا هنوز آن را تحت تحقیق برمی شمرد.

طبق نظر پروفسور فرانسوا بالو از دانشگاه UCL لندن، فرق بین دو ساب واریانت BA.1 و BA.2 اومیکرون حدود ۲۰ جهش می باشد. نسل این دو سویه خواهر، ماه ها پیش از نسل والد جدا شده و یکی ناشی از دیگری نیست. از بین این جهش ها فقط چندتا باعث اختلاف جزیی در رفتار آنها می شود، بنابرین ابتلا به یکی ایمنی بر علیه دیگری می دهد و احتمال عفونت مجدد با ساب واریانت دیگر کمتر است. ضمنا دلیلی بر قدرت دور زدن سیستم ایمنی و یا ایجاد بیماری شدیدتر برای آنها فعلا وجود ندارد.

چه روی داده است؟

در اومیکرون اصلی BA.1 یک جهش حذفی کوچک به صورت deletion 69-70 وجود دارد که باعث تغییر در ساختار پروتئین Spike میشود که می تواند از تست PCR مخفی بماند و جزء S منفی میشود و از این طریق نتیجه تست قابل شک به اومیکرون بوده و با تست تخصصی دیگر می توان سویه را شناسایی نمود اما در ساب واریانت BA.2 یا همان Stealth که معروف به یواشکی است، این جهش حذفی وجود ندارد و علیرغم اومیکرون بودن، نتیجه تست قابل اشتباه با سویه های دیگر و به خصوص واریانت دلتا در PCRهای روتین خواهد بود.

آمریکا ۹۶ سکانس ژنتیکی BA.2 را در GISAID ثبت نموده که به ۱۵۰۰۰ سکانسی که پیشتر از ابتدای پاندمی ثبت شده بود، اضافه گردید.

در حال حاضر اومیکرون اصلی BA.1 عامل ۹۸٪ ابتلاهای جدید در جهان است اما در دانمارک نوع BA.2 یا همان Stealth در حال فزونی است (شیوع ۲۰٪ در ابتدای ژانویه و ۴۵٪ در انتهای ژانویه) و از ابتدای ماه گذشته تدریجا سویه غالب شده و فعلا در ۴۰ کشور دیگر نیز شناسایی گردیده، هرچند فعلا مستندی بر شدیدتر بودن و یا مقاومت آن در مقابل واکسن موجود نیست.

طبق مطالعه دانمارکی ها BA.2 یا اومیکرون یواشکی حدود ۱/۵ برابر سریعتر از خود اومیکرون انتشار می یابد و البته انها نیز مدرکی مبنی بر شدیدتر بودن بیماری ناشی از آن نیافتند اما میگویند که می تواند موج ابتلا ایجاد نماید.

دکتر آندره گارسیا از سازمان نظام پزشکی آمریکا می گوید با آمار افزایشی اومیکرون Stealth در دانمارک، هندوستان و انگلستان می توان پیش بینی نمود که موج ابتلا آن ممکن است تدریجا جهان را تحت تاثیر قرار دهد. این در حالی است که اکنون ۸٪ موارد جدید کووید۱۹ در آمریکا از نوع اومیکرون استیلث می باشد.

واکسیناسیون و سویه جدید کرونا

دکتر پیتر هوتز از دانشگاه تگزاس میگوید که در شرایط فعلی با توجه به اثرگذار بودن واکسن ها بر تمامی واریانت ها بهتر است پوشش دوز سوم را گسترش داد. وی معتقد است دوز بوستر (البته منظور ایشان فایزر و مادرنا در آمریکاست) می تواند بین ۳۰ تا ۴۰ برابر آنتی بادی های خنثی کننده ویروس را افزایش دهد و ماندگاری اثر بوستر به نسبت دوزهای اولیه بیشتر است. طبیعتا رعایت پروتکلهای بهداشتی نیز کمک موثری است.

نتیجه می گیریم هرچند در طول دو سالی که از پاندمی کرونا میگذرد، تدریجا با ظهور اومیکرون از شدت بیماری و کشتار ناشی از پاندمی تا حدی کاسته شد اما دوران کرونا هنوز به پایان قطعی خود نرسیده و اکنون دوره سویه های سریع می باشد تا دوره سویه های شدید. شاید به زودی کرونا مثل سرماخوردگی سریع الانتشار و فصلی شود و یا حداکثر خطر آن شبیه انفلوانزا باشد، هرچند هنوز باید منتظر بود تا گذر زمان، عوارض دیرهنگام و یا طول کشنده احتمالی کووید۱۹ را به ما بنمایاند. عمر حضور SARS-CoV-2 به کمی بیش از دو سال رسید و ما اکنون بسیار در مورد خودش می دانیم اما هنوز دانش ما در مورد عوارض و آثار مزمن آن در صورتی که وجود داشته باشد بسیار کم است.
پوشش گسترده تر واکسیناسیون به خصوص در جوامع کم درآمد و یا با آمار بالای بیماری های نقص ایمنی همانند AIDS و یا غیره می توانند از بروز واریانت های جدیدتر و یا خطرناکتر بکاهد. کشورهای برخوردار و WHO در این خصوص مسئولند.

 دکتر حسن رودگری
دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

كارگروه تازه هاى علمى كرونا
سازمان نظام پزشكى كشور
معاونت آموزشی و پژوهشی

منابع:
-ama.assn.org/what-ba2-or-stealth-omicron-variant
-gavi.org/new-ba2-subvariant
-livescience.com/stealth-omicron

به کوشش:
دکتر بابک پورقلیج