مطالعات اخیر نشان داده‌اند که انواع جهش یافته ویروس کرونا SARS- COV- 2 قدرت سرایت بیشتر و یا فرار از هر دو ایمنی ایجاد شده بوسیله واکسن و ابتلای به بیماری دارند. 

در حال حاضر روشهای توالی یابی ژنوم ویروس میتواند به تشخیص انواع جدید و جهش یافته کمک کند ولی این روش‌ها از طریق آزمایشهای معمول تشخیص بیماری کرونا قابل انجام نیست. با توجه به سیاستهای بهداشتی کشورها در مقابله با این بیماری و تشویق مردم به واکسیناسیون، این سوال ایجاد می‌شود که این واکسن‌ها تا چه مقدار در مقابله با سویه‌های جدید ویروس جهش یافته تاثیر دارند؟

تاکنون اکثر ارزیابی‌های انجام شده بر روی تاثیر واکسن بر سویه‌های جدید که از طریق اندازه‌گیری آزمایشگاهی سطح پادتن ها و یا پاسخ ایمنی سلولی و مقایسه آن با سویه اصلی بوده نشان داده که در افراد واکسینه شده ویا مبتلایان قبلی، میزان ابتلا مجدد (تشخیص بالینی یا آزمایشگاهی یا هر دو) واقع شده است. 

اگر چه این مطالعات از لحاظ طراحی متفاوت هستند لیکن تجمیع نتایج دالّ بر جلوگیری از شدت بیماری در مراحل مختلف است هرچند در ابتلا به سویه جدید کاهش تاثیر پادتنهای خنثی کننده دیده شده است.

در طی ماه‌های گذشته و با شیوع همه‌گیری سویه دلتا در بین افراد واکسینه شده در برخی از کشورها، به این نگرانی دامن زده شد که واکسن در مقابل سویه دلتا تاثیر محدودی دارد و لذا دولت‌ها را برآن داشت تا مردم (حتی واکسینه شدگان کامل) را به استفاده از ماسک در مکان‌های دربسته و انجام تست تشخیصی در صورت در معرض قرار گرفتن با بیماران توصیه نماید.

افزایش همه‌گیری‌های را می‌توان به سرایت پذیری بالاتر سویه دلتا، گریز آن از ایمنی ایجاد شده بوسیله واکسن و همینطور افزایش تماس افراد واکسینه شده با افراد غیر واکسینه در مکان‌های عمومی نسبت داد که موجب افزایش خطر ابتلا گشته است.

بر طبق یافته های منتشر شده تاثیر دو دوز تزریق واکسن آسترازنکا (دوهفته پس از دوز دوم) در مقابل ویروس آلفا ۷۴/۵٪ (هفتادو چهار نیم درصد) می‌رسید که ۹۰ روز پس از دوز دوم به ۶۱٪ کاهش می‌یافت. ایمنی بخشی آسترازنکا در مقابل سویه دلتا ۶۷ درصد برآورد می‌شود. البته دو هفته پس از دوز اول آسترازنکا، این رقم در مقابل دلتا حدودا ۳۴٪ درصد می‌باشد. 

فایزر که در مقابل سویه اولیه آلفا حدود ۹۲٪ ایمنی بخشی داشت در روز های ۳۰ و ۶۰ و ۹۰ بعد از تزریق دوم به ۹۰٪ و ۸۵٪ و ۷۸٪ به ترتیب می‌رسد. اکنون در مقابل سویه دلتا حدود ۳۴٪ پس از یک دوز و بیش از ۸۰٪ دو هفته پس از دوز دوم ایمنی بخشی دارد و ۹۶٪ از بستری شدن به علت شدت بیماری ناشی از سویه پیشگیری می‌کند.

مطالعات نشان دادند که دوز سوم این واکسن می‌تواند تا ۵ برابر آنتی بادی بیشتر در سنين ۱۸ تا ۵۵ و تا ۱۱ برابر آنتی بادی در سنین ۶۵ تا ۸۵ ایجاد نماید.

ایمنی بخشی سایر واکسن‌ها در مقابل سويه دلتا عبارت است از  ۶۷٪ برای جانسون و۶۶٪ تا ۹۵٪ برای مادرنا

نتیجه میگیریم که با توجه به اطلاعات محدود در خصوص ایمنی واکسن در مقابل سویه‌های جدید کماکان باید توصیه های بهداشتی و پیشگیرانه مطابق با رویه گذشته ادامه داد و البته به تزریق واکسن سرعت بخشید. کندی واکسیناسیون در برخی کشورها فرصت بیشتری به ویروس جهت تولید سویه جدید می‌دهد. 

ضمنا توصیه می‌شود تا مردم واکسیناسیون خود را به امید ظهور واکسن‌های نوین‌تر و موثرتر بر علیه سویه‌های جدید به تاخیر نیندازند. هرچند برخی از شرکتهای سازنده واکسن تلاش برای تغییرات لازم برای مقابله با سویه های جدید را در دستور کار خود دارند (که از جمله آنها آسترازنکا هست). لذا تا زمان تولید و تایید چنین واکسن‌هایی و پس از ورود آن‌ها به بازار، تزریق دوز یادآور می‌تواند در جلوگیری از ابتلا به فرمهای شدید بیماری موثر باشد. تامین دوز یادآور بخصوص برای واکسن‌هایی با ایمنی بخشی پایبن تر باید از هم اکنون در دستور کار دستگاه های مدیریت واکسیناسیون در کشور قرار گیرد.

مَخلص کلام اینکه به نظر می‌رسد سویه‌های جدید ویروس سرایت پذیری بالاتر و یا ایمنی گریزی بیشتر و یا هر دوی این خصوصیات را دارا می‌باشند و در حال حاضر انجام واکسیناسیون با واکسن‌های موجود برای پیشگیری از بیماری شدید، بستری و مرگ و میر امری موثر و حیاتی است.

دکتر علیرضا پاسدار

دانشگاه علوم پزشکی مشهد

دکتر حسن رودگری

دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

منابع:

-MedSynapse

-PMID:34289274

-doi: 10.1038/d41586-021-02261-8

-healthline.com/Yasemin .Sakay/26Aug2021

رمدسیویر Remdesivir یک داروی وریدی است که به RNA polymerase باند شده و تکثیر RNA ویروس را مهار می‌نماید. این دارو مجوز FDA داشته و در بیمارستان قابل تزریق به بیماران بالای ۱۲ سال با وزن بیش از ۴۰ کیلو است هرچند مجوز اضطراری برای کودکان زیر ۱۲ سال نیز دارد. البته در هیچ کارآزمایی بالینی اثر آن اثبات نشده و مطالعات جدیدتر نیز به نفع آن نیست، اما همراه با دگزامتازون برای کووید۱۹ در برخی گایدلاین‌ها مصرف می‌شود.  

دستورالعمل مصرف رمدسیویر در صورت نیاز بر اساس شدت بیماری: 

۱) بستری بدون نیاز به اکسیژن: اول استفاده از دگزامتازون یا سایر کورتون ها/ در این مورد دیتای کافی برای رد یا تایید اثرگذاری رمدسیویر وجود ندارد/ اما برای بیماران با احتمال پیشرفت بیماری همانند بیماریهای زمینه‌ایی، شاید استفاده گردد. 

۲) بستری و نیازمند به اکسیژن: رمدسیویر برای موارد نیاز به اکسیژن کم/ یا دگزامتازون و رمدسیویر برای موارد افزایش نیاز به اکسیژن / یا فقط دگزامتازون اگر امکان استفاده همزمان از رمدسیویر نباشد.

۳) بستری و نیازمند اکسیژن از طریق دستگاه high flow یا ونتیلاسیون غیرتهاجمی: استفاده از دگزامتازون/ و یا ترکیب دگزامتازون و رمدسیویر. اگر بیمار اخیرا بستری شده و سطح نیاز به اکسیژن سریعا بالا رفته و شاخص های التهابی بالاست می‌توان Baricitinib یا Tocilizumab را به یکی از دو حالت فوق اضافه نمود. 

۴) بستری و نیازمند ونتیلاسیون مکانیکال تهاجمی یا اِکمو: دگزامتازون برای اکثر موارد. اگر اخیرا در ICU پذیرش شده دگزامتازون و Tocilizumab.

البته در موارد فوق از نظر پشتوانه پژوهشی دگزامتازون در کارآزمایی های بالینی نتایج تایید شده‌ایی نسبت به رمدسیویر داده است.

رمدسیویر می‌تواند عوارض گوارشی همانند تهوع داشته و سطح ترانس آمینازها و پروترومبین تایم را بالا ببرد و یا حساسیت بدهد و در ۱۱-۶٪ موارد نارسایی تنفسی و در ۷٪ هایپوکالمی بدهد. لذا آزمایشات آنزیم‌های کبدی و Ptt پیش از درمان لازم است و اگر ALT ده برابر از حد نرمال بالاترست رمدسیویر قطع شود. ضمنا در نارسایی های کلیوی با میزان estimated GFR زیر ۳۰ بهتر است رمدسیویر استفاده نشود. در ضمن تجویز کلرکین و یا هیدورکسی کلرکین می تواند از اثر رمدسیویر بکاهد. همچنین در یک‌مطالعه بر روی ۸۶ زن باردار، رمدسیویر عارضه سختی نداد.

جالب این که علیرغم فواید احتمالی که قبلا برای رمدسیویر قائل بودند اما مطالعه جدیدتری که بر روی ۷۴۵۲ بیمار بستری که ۳۸۸۶ نفر آنها با سن متوسط ۵۹ سال رمدسیویر دریافت کرده بودند، نشان داد که رمدسیویر تقریبا بر کاهش میزان مرگ و میر در بستری‌ها، ظرف ۲۸ روز بی اثر و یا کم اثر بوده و نتوانست مدت زمان اتصال بیمار به ونتیلاسیون مکانیکال را کم کند و در عین حال در کاهش نیاز به اکسیژن نیز عملکرد مبهمی داشته است. 

نتایج یک‌ پژوهش در جولای ۲۰۲۱ توسط دکتر Ohl نیز نشان داد که ۱۲/۲٪ از مبتلایان دریافت کننده رمدسیویر در قبال ۱۰/۶٪ از دریافت کنندگان دارونما ظرف ۳۰ روز فوت کردند که حاکی از عدم وجود اختلاف معنادار و تقریبا بی اثر بودن رمدسیویر است. دکتر Ohl معتقد است اگر دلیل دیگری برای بستری شدن بیمار وجود ندارد نباید وی را بخاطر دریافت رمدسیویر بستری نمود. 

نتیجه می‌گیریم در حالیکه رمدسیویر اثر مبهمی بر درمان کووید۱۹ دارد، پس چرا در ایران در حد وسیع و بدون رعایت گایدلاین و با تحمیل هزینه های سنگین و سرگردانی بیمار، تجویز می‌شود و متاسفانه نظارت درستی وجود ندارد و گاهی با ارقام نجومی در بازارسیاه خرید و فروش می‌شود. تجویز در این سطح گسترده و بدون رعایت گایدلاین می‌تواند خطای پزشکی محسوب شود و در صورت عارضه پزشک ضامن است. 

البته هزینه تامین این دارو در چنین سطح وسیعی می‌توانست برای تامین واکسن و یا سایر تجهیزات ضروری در درمان کووید۱۹ صرف شود. وقتش رسیده تا دستگاه های نظارتی در شفاف سازی وضعیت رمدسیویر ورود نمایند و برای تجویز آن محدودیت شدید گذاشته شود و مثلا فقط متخصصین داخلی، عفونی و طب اورژانس مستقر در بیمارستان ها با رعایت گایدلاین بتوانند دستور تجویز بدهند. 

نتایج پژوهش ها نشان می‌دهد برای موارد بستری اثر دگزامتازون بسیار معتبرترست و بعید نیست در موارد بهبودی پس از تجویز رمدسیویر این دگزامتازون همراه بوده که موجب اثر گشته است.

دکتر حسن رودگری

دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

منابع:

-Ansems et al. Cochrane library/05Aug2021

-medscape. com/viewarticle/954888

-Beigel et al. NEJM.

 2020;383:1813

-covid19treatmentguidelines.nih.gov

بیشتر بیماران کووید۱۹ خفیف/متوسط در منزل با استراحت، دریافت مایعات و علامت درمانی خوب می شوند. 

چه درمان هایی برای کووید۱۹ شدید (sever) پیش از بستری کمک کننده است؟

در نوامبر ۲۰۲۰ FDA به دو ترکیب مونوکلونال آنتی بادی یعنی  Bamlanivimab 700mg با Etesevimab 1400mg 

و همچنین Casirivimab 600mg با Imdevimab 600mg، که هر دو  بصورت تک‌دوز وریدی اند، برای افراد بالای ۱۲ سال با شدت خفیف/متوسط با افزایش خطر بستری بلافاصله پس از شروع علائم، مجوز داد. 

چه داروهایی را می‌توان برای بستری‌ها استفاده کرد؟ 

دگزامتازون 6mg تک دوز روزانه برای ۱۰ روز:

این دارو برای بستری ها می باشد بخصوص در زمینه خطر طوفان سایتوکاینی. پردنیزولون و متیل پردنیزولون (250 تا 500 میلیگرم روزانه تا سه روز و سپس پردنیزولون ۵۰ میلیگرم روزانه تا ۱۴ روز) نیز در این گروهند. 

در زن باردار یا شیرده ترجیحا ۴۰ میلیگرم پردنیزولون روزانه. 

دارو Tocilizumab:

این یک مونوکلونال آنتی بادی با نام Actemra است که مناسب سنین بالای دو سال بوده و همزمان با کورتیکواستروئید و اکسیژن تجویز می شود (تک دوز 8mg/kg در سرم نمکی طرف یک ساعت ) و برای متصلین به ECMO نیز مناسب است. اکتمرا در حقیقت اینترلوکین۶ را بلاک می‌کند. 

اندیکاسیون مصرف: تست pcr مثبت، غیربستری، قبلا دگزا شروع شده، اکسیژن زیر ۹۲٪ و crp در حد ۷۵ یا بیشتر. 

کنتراندیکاسیون: مهار کنند IL-6 در ۴۸ ساعت اخیر قبل از اکسیژن گرفته، حساسیت قبلی به توسیلیزوماب یا ساریلوماب، سطح ALT یا AST بیش از ۵ برابر نرمال، TB فعال یا بیماری قارچی، نوتروپنی و پلاکت زیر ۵۰ هزار. در زن باردار و شیرده اطلاعات کم است.

رمدیسیویر Remdisivir:

یک داروی ضد ویروس و مناسب افراد بالای ۱۲ سال و حداقل با وزن ۴۰ کیلو با دوز اولیه 200mg  تک دوز در روز اول و سپس 100 mg روزانه برای ۵ تا ۱۰ روز می‌باشد. 

درمان ضدانعقادی:

این درمان ها تقریبا برای همه بستری‌های کووید۱۹ برای پیشگیری از لخته خون به کار می‌رود. معمولا دوز پایین روزانه هپارین (0.5mg/kg) یا روزانه Enoxaparin ( زیر ۵۰ کیلو 40mg، بین ۵۰ و ۹۹ کیلو 40mg یک بار و در کریتیکال ۴۰ میلی دوبار ، بین ۱۰۰ و ۱۵۰ کیلو 40mg دوبار و بالای ۱۵۰ کیلو ۶۰ میلی دوبار ) استفاده می شود. ممکن است دوزهای بالاتر نیاز شود. اندیکاسیون مصرف: سن بالا، بستری شدن ۷ روز و بیشتر، بستری ICU، سرطان، سابقه VTE، ترومبوفیلیا، زمینگیری و بی حرکتی شدید، IMPROVE score برای VTE بیش از ۴ (سابقه VTE مساوی ۳، سرطان ۱ نمره، ترومبوفیلیا ۳ نمره و ۱ نمره برای سن بالای ۶۰).

کُنوالسنت پلاسما چیست؟

پلاسما بیماران کووید۱۹ پس از بهبود می تواند برای درمان سایرین به کار رود.

چه کسانی کاندید اهدا پلاسما هستند؟

کسانی که بیش از ۱۴ روز از ریکاوری آنها نگذشته باشد و سطح آنتی بادی ایشان بالا باشد. تجویز پلاسما باتطبیق گروه خون باید باشد. معمولا پلاسما هر اهدا کننده برای درمان تا ۳ نفر کافیست. مردان دو برابر بیشتر از زنان احتمال آنتی بادی بالا برای اهدا دارند، بین ۳۵ تا ۴۵ سال بهتر است، سابقه بستری شدن برای کووید۱۹ نشانه ایی از توانایی اهدا می‌تواند باشد. 

آیا مصرف ایبوبروفن بی‌خطر است؟

هرچند WHO معتقد است استامینوفن (نه بیش از ۳۰۰۰ میلیگرم روزانه) برای درد و تب بهتر است اما اکنون بروفن را هم مجاز می‌داند. 

آیا هیدروکسی کلرکین مطمئن و موثر است؟ 

انستیتو ملی بهداشت آمریکا NIH به دلیل بی اثری موضع گرفت مخالف است.

آیا ویتامین D و C در مقابل کووید۱۹ محافظت می‌کند؟

شواهدی وجود دارد که ویتامین D در مقابل شدت بیماری ممکن است محافظت کند. ویتامین D با تقویت ایمنی طبیعی بدن و ممانعت از التهاب ناشی از عکس العمل ایمنی کمک کننده است. مصرف ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ واحد روزانه ویتامین د مفید است بخصوص بالای ۷۰ سال.  

ولی مصرف دوز بالای ویتامین ث تایید شده نیست.

نتیجه می‌گیریم باید در دستورالعمل‌ها و یا سلایق درمانی بازنگری جدی صورت پذیرد در حالی که بیماران خفیف یا متوسط کووید۱۹ به خصوص در بخش خصوصی با حجم بالایی از تجویزهای بدون اساس علمی محکم (همانند آزیترومایسین، داکسی سیکلین، انواع مکمل و غیره) روبرو هستند که علاوه بر بی‌اثری می‌تواند بعضا اثرات منفی بر روی سلامت افراد و یا اقتصاد دارو داشته باشد.

دکتر حسن رودگری

دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

منابع:

- Harvard Health Publishing/Harvard Medical School

-Pinzón et al: doi.org/10.1371

-nih.gov/covid19treatment

-Uni. Hospt. Birmingham protocol

-bnf.nice.org.uk/remdesivir

-west Soffolk NHS foundation trust/CG10393-5

ممکن است به نظر باورنکردنی بیاد اما امروز ۲۰۰ روز است که در کشور تایوان هیچ مورد جدیدی از بیماری کووید۱۹ گزارش نشده است. در واقع تایوان تنها کشوری در جهان است که موفق به کنترل ویروس کرونا شده است.

بیایید به چند نکته جالب در مورد موفقیت این کشور در کنترل بیماری کووید۱۹ بپردازیم:

۱- تعداد کل مبتلایان در این کشور با ۲۳ میلیون جمعیت، فقط ۵۵۳ نفر بوده است.
۲- تنها ۷ مرگ ناشی از ویروس کرونا در این کشور ثبت شده است.
۳- واکنش سریع نقش بسیار مهمی در موفقیت تایوان داشته است. این کشور از همان روزهای اول که شایعاتی در مورد ویروس جدید به گوش می‌رسید، مسافران ورودی از ووهان را تحت نظر گرفت و روز ۲۱ ژانویه نخستین مورد تایید شده را در کشور خود گزارش کرد و مسافرت از ووهان را به طور کامل ممنوع کرد. این در حالی است که قرنطینه در خود ووهان از ۲۳ ژانویه (دو روز بعد) شروع شد!
۴- تایوان یک جزیره است و این مزیت مهمی برای کنترل دقیق مرزهایش بوده است.
۵- رفت آمد مسافران به این کشور ممنوع نیست اما ورودی‌ها به کشور به دقت کنترل می‌شوند و ۱۴ روز تحت قرنطینه قرار می‌گیرند.
۶- این کشور در رابطه با ردیابی افراد مواجهه شده با ویروس بسیار دقیق عمل می‌کند و افراد مواجهه یافته را قرنطینه می‌کند. در نتیجه هیچ گاه از ابتدا در کل کشور نیازی به اعمال محدودیت و قرنطینه کلی نشده است!
۷- هنگام شروع کرونا، این کشور فورا صدور ماسک را ممنوع کرد و ظرفیت تولیدش را تنها طی چهار ماه از ۲ میلیون ماسک به ۲۰ میلیون در ماه رساند.
۸- معاون اول رییس جمهور تایوان یک اپیدمیولوژیست بوده که گفته می‌شود نقش پررنگی در کنترل بیماری داشته است.
۹- این کشور هنگام بروز بیماری سارس (با ۷۳ کشته) در سال ۲۰۰۳ تجربیات زیادی به دست آورد و همان زمان یک شبکه واکنش سریع برای مواجهه به این مدل بیماری‌ها ایجاد کرد.
۱۰- مردم این کشور برای قوانین و دستورالعمل‌های بهداشتی احترام زیادی قايل هستند. با وجود اینکه هیچ مورد جدیدی از ویروس کرونا طی ۲۰۰ روز گذشته گزارش نشده، اما دولت از مردم خواسته که همچنان ماسک بزنند و این موضوع به خوبی رعایت می‌شود.

منابع:

CNN

TIME

NYtimes

دکتر علی‌اصغر هنرمند

مقدمه:                          

سازمان غذا و دارو (FDA) مجوز استفاده از داروی تحقیقاتی رمدسیویر را برای بیماران مبتلا به ویروس کووید-19 در می 2020 صادر کرده است. این دارو برای بزرگسالان و کودکان بستری در بیمارستان با درجه بیماری شدید تجویز می­شود. اگرچه اطلاعات محدودی در خصوص ایمنی و اثربخشی این دارو داریم اما در یک کارآزمایی بالینی مشخص شده است که این دارو منجر به کوتاه شدن طول دوره درمان در برخی از بیماران شده است.

دسته دارویی:

فرآورده ضد ویروس

مکانیسم اثر:

رمدسیویر یک پیش دارو نوکلئوتیدی آدنوزین است که بعد از ورود به سلول­ها تبدیل به فرم فعال خود (نوکلئوزید تری­فسفاته) می­شود. رمدسیویر تری فسفات به عنوان یک آنالوگ آدنوزین تری فسفات عمل می­کند و برای ادغام در زنجیره RNA توسط پلیمراز RNA وابسته به SARS-CoV-2 RNA رقابت می کند، و در نتیجه منجر به تاخیر در خاتمه زنجیره در طول تکثیر RNA ویروسی می­شود. این امر به طور کلی منجر به مهار سنتز RNA می­شود.

دوز دارو:             

دوز دارو در بزرگسالان و بچه‌های با وزن ≥40kg

1.   برای بیماران نیازمند تهویه مکانیکی و یا :ECMO

لودینگ دوز 200 میلی‌گرم روز اول و سپس روزانه 100 میلی‌گرم برای 9 روز (جمعاً 10 روز درمان)

2.    برای بیماران که نیاز به تهویه مکانیکی و یا اکمو ندارند: دوز 200 میلی‌گرم روز اول و سپس روزانه 100 میلی‌گرم برای 4 روز (جمعاً 5 روز). در صورتی که بهبودی بالینی حاصل نشود درمان می‌توان 5 روز دیگر ادامه داد.

دوز دارو در کودکان با وزن بیشتر از 3/5kg و کمتر از 40kg   

روز اول 5mg/kg و از روز دوم 2.5mg/kg می‌باشد. طول دوره درمان برای بیمارانی که تهویه مکانیکی دریافت نمی­کنند 5 روز است و در صورت عدم بهبودی تا 10 روز نیز توصیه می­شود. برای بیمارانی که تهویه مکانیکی دریافت می­کنند طول دوره درمان 10 روز است.

نکته مهم: رمدسیویر برای درمان کووید-19 با شدت خفیف تا متوسط توصیه نمی­شود.

شکل دارویی و شرایط نگهداری آن:

* این دارو به شكل ویال حاوی پودر لیوفیلیزه به میزان 100 میلی‌گرم و همچنین محلول تغلیظ شده برای انفوزیون به میزان 100 میلی‌گرم می‌باشد.

* ویال‌های این دارو قبل از آماده سازی باید در دمای زیر 30 درجه سانتي­گراد نگهداری شوند (برای شرایط نگهداری، بروشور کارخانه سازنده اولویت دارد).

نحوه آماده‌سازی:

1. برای هر یک عدد ویال حاوی پودر لئوفیلیزه، ابتدا 19میلی‌لیتر آب مقطر به ویال اضافه شود.

2. بلافاصله باید برای 30 ثانیه تکان داده شود.

3. برای 2-3 دقیقه اجازه می‌دهیم تا محتویات ته‌نشین شود.

4. باید یک محلول شفاف و بدون هیچ ذره‌ای حاصل شود.

5. در صورتیکه محتویات ویال به خوبی حل نشده باشد مجدداً 30 ثانیه تکان می‌دهیم و 2-3 دقیقه فرصت استراحت داده ‌می‌شود.

6. بعد از اضافه کردن 19 سی‌سی آب مقطر محلول حاصل mg/20ml 100خواهد بود.

* این محلول آماده‌سازی شده را قبل از رقیق سازی و تجویز می‌توان حداکثر 4 ساعت در دمای اتاق و 24 ساعت در یخچال (2-8 سانتی‌گراد) نگه‌داری کرد.

نحوه رقیق سازی:

1. سرم سازگار با این دارو نرمال سالین9/0% می‌باشد.

2. هر ویال با 250 میلی‌لیتر نرمال سالین باید رقیق شود و سپس برای مدت 30-120 دقیقه انفوزیون گردد.

3. بعد از اتمام هر انفوزیون باید 30 میلی‌لیتر نرمال سالین فلاش شود.

* هر چه مدت انفوزیون بیشتر باشد احتمال ایجاد واکنش‌های حساسیتی کمتر خواهد بود.

* حتما باید قبل تجویز، ویال‌های آماده­سازی شده با نرمال سالین رقیق شوند و سپس انفوزیون شوند.

دوز دارو در نارسایی کلیوی:

تجویز دارو در GFR<30ml/min توصیه نمی‌شود.

در GFR≥30 تنظیم دوز لازم نیست.

دوز دارو در نارسایی کبدی:

1.   اینکه دارو در نارسایی کبدی نیاز به تنظیم دوز دارد یا نه هنوز مشخص نیست.

2.   در بیمارانی که قبل از شروع دارو ALT≥5ULN دارند نباید دارو شروع شود.

3.   در صورتی که حین درمان ALT≥5ULN و یا افزایش ALT با علائم و نشانه‌های التهاب کبد یا افزایش بیلی‌روبین کونژوگه، ALK یا INR همراه باشد، دارو باید قطع گردد.

مانیتورینگ حین درمان:

تست‌های کبدی و کلیوی بایستی قبل شروع درمان و روزانه چک گردد.

عوارض جانبی دارو:

عارضه­‌های شایع این دارو عبارت است از: هایپرگلایسمی، افزایش گلوکز سرم، افزایش آلانین آمینو ترانسفراز و آسپارتات آمینوترانسفراز سرم، نارسایی کلیوی حاد و کاهش GFR، تب. نکته مهم: رمدسیویر یک داروی تحقیقاتی برای درمان کووید-19 است. عارضه جانبی جدی و یا غیر منتظره ­ای که قبلاً نیز گزارش نشده است، ممکن است رخ دهد.  

تداخلات دارویی:

این دارو با هیچ داروی تزریقی دیگری نباید همزمان و از یک لاین تزریق کرد. فعلاً تنها سازگاری دارو با نرمال سالین مشخص شده‌است. 

1-مصرف همزمان رمدسویر با داروهای کلروکین یا هیدروکسی کلروکین طبق نتایج مطالعات منجر به کاهش اثرات ضد ویروس رمدسیویر می‌گردد و توصیه نمی‌شود. سایر تداخلات دارویی هنوز نامشخص است.

2- تجویز این دارو با داروهای مهارکننده p-گلیکوپروتئین مانند آمیودارون، دیلتیازم، وراپامیل،... در برخی موارد، منجربه افزایش غلظت دارو و کاهش شدید آنزیم های کبدی شده است.

بارداری و شیردهی:

* اطلاعات در زمینه تجویز این دارو در دوران بارداری کافی‌ نمی‌باشد. در مطالعات حیوانی اثرات سوئی بر جنین نداشته است.

* اطلاعات در رابطه با تجویز این دارو در دوران شیردهی و اثرات آن بر حجم شیر و جنین، فعلاً موجود نمی‌باشد. در مطالعات حیوانی دارو در شیر ترشح می‌شود.

منابع:

1: uptodate.com

2: Drugs.com

3: medscape.com

در این وبینار به موضوع تست‌های سرولوژی کووید۱۹ پرداخته شده است

داروی کلروکین در این روز‌های پاندمی بیماری کووید-۱۹ به بحث روز محافل علمی تبدیل شده است و مخالفان و موافقان زیادی نیز دارد.

به بیان ساده می‌توان گفت این دارو با تداخل در pH مورد نیاز برای تقریباً تمامی فرایند‌های سنتز پروتئین و تشکیل وزیکول‌های داخل سلولی، همه فعالیت‌های یک سلول را کاهش می‌دهد که به طور کلی به صورت کاهش تمامی سایتوکاین‌ها و تولیدات سلولی و حتی فعالیت ویروس‌ها که به این سازوکارهای سلولی نیازمند هستند، نمود می‌یابد.

همانطور که در شکل‌ بالا می‌بینیم، تمامی فلش‌های قرمزرنگ مسیرهایی است که توسط کلروکین مهار می‌شوند.
کلروکین در ایجاد پاسخ ایمنی و فعال شدن سیستم ایمنی تداخل ایجاد می‌کند چون سایتوکاین‌های لازم برای ایجاد پاسخ و فعال شدن ایمنی ذاتی از طریق گیرنده‌های Toll-like را مهار می‌کند.

کلروکین خاصیت ضد ویروسی دارد چون در تمام مراحل ورود، تکثیر و جوانه‌زنی ویروس در سلول‌ها تداخل ایجاد می‌کند.
کلروکین ضد التهاب است چون در تولید سایتوکاین‌های التهابی و گیرنده‌های آنها تداخل ایجاد می‌کند و به این ترتیب در کاهش عوارض ناشی از طوفان سایتوکاینی نیز موثر است.

کلروکین به نفع برتری ایمنی سلولی است چون در کارکرد فاگوزوم تداخل ایجاد می‌کند و با نشت آنتی‌ژن‌های ویروسی به سیتوزول عرضه متقاطع (توسط MHC I) توسط سلول‌های عرضه کننده تقویت می‌شود.

نتیجه گیری:

استفاده از این دارو در اوایل بیماری به نفع کاهش گسترش عفونت ویروسی و به ضرر شکل‌گیری و فعال شدن پاسخ ایمنی مناسب و به ویژه ایمنی همورال است.

استفاده از این دارو در روز‌های واپسین بیماری به نفع کاهش بار ویروس و به نفع کاهش التهاب و عوارض ناشی از طوفان سایتوکاینی است.

دکتر احسان شجاعی‌فر
پژوهشگر طب پیشگیری و ایمنی‌شناسی

منابع:(۱)      (۲)      (۳)