دکتر حسن رودگری
 مدیر پژوهش سازمان نظام پزشکی

بسیار مهم است که بر فرسودگی شغلی غلبه کنید بخصوص اگر مدیر هستید و یا در یک شغل حساس و حیاتی مثل کادرهای درمان شاغلید.

بیشترین علت فرسودگی شغلی فشار کار، استرس های کنترل نشده کاری، ضرب الاجل های کاری و ساعات طولانی کار است که باعث خستگی مفرط میشوند. لذا فرد از لحاظ جسمی و ذهنی کاملا درگیر و کلافه و زمین گیر میشود.

البته از نظر بالینی فرسودگی شغلی هنوز یک اصلاح پزشکی مستقل از استرس نیست اما قطعا یک نتیجه ناشی از فرآیندهای غلط و کنترل نشده پر از استرس می باشد که می تواند در صورت عدم مدیریت موثر، شغل و حتی زندگی فرد را فلج و متلاشی کند.

در کشورهای غربی حدود ۷٪ کل شاغلین در همه حرفه ها دچار فرسودگی هستند که ممکن است در کشورهای شرقی متفاوت باشد. البته در برخی مشاغل این آمار بالاتر است مثلا در دستیاران پزشکی تا ۵۰٪ و در حسابدارها و مالی چی ها تا ۸۵٪ هم می رسد که بسیار خطرناک است. طبیعتا شرایط محیط زندگی، اقتصاد، امنیت، رفاه و شاخصه های عمومی یک‌جامعه هم در سرعت ایجاد و پیشرفت فرسودگی می توانند موثر باشند.

مطالعات نشان داد که برخی بیماریها نیز مرتبط با فرسودگی شغلی می باشند که اثرات متقابل بر یکدیگر دارند، همانند فشارخون، بیماربهای عروق کرونر قلب، اختلالات خواب، افسردگی و اضطراب که گاهی منجر به استفاده از دخانیات و یا سوء مصرف الکل و مواد مخدر و دارو می شوند. حتی دیده شده که فرسودگی شغلی بر روی احساسات و عواطف و باروری نیز اثر گذاشته است.

در مجموع فرسودگی بر کیفیت زندگی فردی، زناشویی (عاطفی، خلقی و جنسی)، اجتماعی و شغلی اثری عمیق می گذارد و آنها را دچار اختلال میکند.

می توان به لحاظ شکلی گفت که فرسودگی شغلی از سه جزء تشکیل شده است:

▪︎خستگی مفرط که هسته اساسی فرسودگی را می سازد و آثار عمیق جسمی، ادراکی و احساسی دارد و در محل کار، این ها بر کیفیت کار و مثبت بودن فرد اثر مستقیم می گذارند.
▪︎بدگمانی و بدبینی(cynisim) باعث اختلال در کیفیت و مهارت تعامل افراد با دیگران می شود و فرد را از شغلش، همکارانش، پروژه هایش و ارباب رجوع دور میکند و نگرشش را به آن ها منفی مینماید. این وضعیت عمدتا ناشی از حجم بالای کار است، هرچند تعارضات و درگیری های درون سازمانی، بی عدالتی و عدم بها دادن به فرد در فرآیندهای تصمیم گیری در محل کار از دیگر عوامل هستند.
▪︎جز سوم احساس بیهودگی است که اشاره به حسی از بی کفایتی و فقدان مفید بودن دارد و فرد در این مرحله احساس میکند استعدادها و مهارتهایشان هرز می رود و نگران است که در زمان و مکانی که لازم باشد نتواند از پس کار و مسئولیت برآید. این حس عمدتا به دنبال دو حس قبلی می آید.

چه کنیم؟

معمولا عوامل محیط شغلی عامل اصلی فرسودگی است لذا شاید تغییر شغل، تیم همکار و یا سطح سازمانی فرد به پیشگیری کمک کند.

برای مدیریت فرسودگی شغلی اصل اول اهمیت دادن به وجود، جسم، روح، احساسات، عواطف، ظرفیت ها خود است و باید مواظب خوراک، خواب، فعالیت بدنی خود بوده و توجه ویژه به تفریحات، ارتباطات اجتماعی و دوستان، ریلکسیشن، خواندن مجلات و اخبار مورد علاقه و طبیعت گردی داشته باشند. همه فعالیت ها و برنامه ها را بنویسند و زمان بندی کنند.

البته همه اینها کمک به خود فرد میکند ولی ممکن است علت ها و ریشه های فرسودگی کماکان در محیط کار باقی باشند. در این مرحله باید با دقت آنچه را می شود تغییر داد و یا رها کرد را تعیین کنند تا از علل کاسته شود. شاید لازم شود نگرش خود به شغل و مسولیت ها را عوض کرد. باید خسته کننده ترین ها را پیدا کرد و تغییر داد و یا رها کرد. گاهی تغییر فضا و دکور و اتمسفر خود برخی موارد جزئی تر را برطرف می کند و گاهی بسیار فراتر از آن باید شغل را عوض کرد پیش از آن که شغل سرنوشت ما را به بدی عوض کند.

باید نهایت تلاش را کرد تا از هرچه و با هرکس که در محیط کار استرس زا است دوری نمود و باید بتوان انتظار خود از همکاران، رویا و ارباب رجوع را بازتعریف نمود.

اگر حس بدبینی و بدگمانی از علل بارز فرسودگی است آن گاه باید به دنبال ارتباطات فردی و اجتماعی تازه تر بود و دوستان جدیدتری در محل کار و یا زندگی یافت. در محیط کار باید حس حمایت از همدیگر را افزایش داد چون احتمالا دیگران هم درگیر فرسودگی شده باشند.

سازمان نظام پزشکی ج.ا.ایران
معاونت آموزشی و پژوهشی

به کوشش:
دکتر بابک پورقلیج

دوره آموزش حرفه ای دستیار کنار دندانپزشک به منظور آموزش اصول و مهارتهای کمک به دندانپزشکان و جهت ایجاد دانش ، تبحر و آمادگی در دستیاران و برای اشتغال در این حرفه برگزار می گردد.

دوره کنونی توسط  سازمان نظام پزشکی ج.ا.ایران و موسسه امید درمانگران فردا در بازه زمانی 20خرداد لغایت 20مرداد ماه سال 1402 و با مجوز مرکز ملی آموزش های مهارتی و حرفه ای علوم پزشکی وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی و تحت نظر آن مرکز برگزار شده و در پایان دوره گواهی رسمی و مورد تایید آن مرکز صادر خواهد شد.

چه کسانی میتوانند در این دوره شرکت کنند ؟
گروه هدف این دوره فارغ التحصیلان تمامی رشته ها با مدرک دیپلم دوره دوم متوسطه و بالاتر می باشند.

قابل ذکر است دوره های آموزشی با مجوز مرکز ملی آموزشهای مهارتی و حرفه ای علوم پزشکی تنها دوره های آموزشی مهارتی و حرفه ای مورد تایید وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و دارای ارزش قانونی می باشند.

چگونه ثبت نام کنیم ؟

داوطلبان برای شرکت در این دوره لازم است ابتدا در سامانه مرکز ملی آموزشهای مهارتی و حرفه ای علوم پزشکی و با استفاده از راهنمای این امر ثبت نام نمایند.

همچنین جهت کسب اطلاعات بیشتر و آگاهی از چگونگی ثبت نام در این دوره می توانید با فرستادن پیام به شماره 09123237890 در پیام رسانهای واتس آپ و تلگرام سوالات خود را مطرح نمایید.

چهارمین نشست هماهنگی مدیران و کارکنان معاونت آموزشی و پژوهشی سازمان نظام پزشکی با رویکرد ارتقای برنامه های آموزش مداوم جامعه پزشکی در رسانه ملی در تاریخ 25 خرداد ماه 1401 در محل این معاونت برگزار شد .

در این نشست تصمیماتی در خصوص اطلاع رسانی گسترده تر برنامه های آموزشی تلویزیون از طریق رسانه های سازمان و معاونت ، افزایش فضای اطلاع رسانی معاونت در سایت رسمی سازمان ، اختصاص فضای اطلاع رسانی برنامه های معاونت در سرسرای ورودی سازمان و برگزاری جلسات اختصاصی منظم کمیته مربوط به برنامه آموزشی رسانه ملی گرفته شده و در ادامه مقرر شد تقویم سالانه برنامه های آموزشی رسانه ملی برای سال 1401 تدوین و گروه های هدف تنوع یابد.

در همین راستا تبادل نشانی سایت و سایر رسانه های معاونت با دانشگاههای علوم پزشکی و انجمنهای علمی مصوب گردید .

در ادامه این نشست بر پیگیری ایجاد فرصتهای تبلیغاتی در برنامه های آموزشی و جذب حامیان مالی و برنامه ریزی در این زمینه تاکید شده و مقرر گردید این امر در اولویت برنامه های مدیران معاونت قرار گیرد. /

اولین جلسه هماهنگی معاونت آموزشی و پژوهشی سازمان نظام پزشکی در سال 1401 روز شنبه 20 فروردین ماه و بین ساعات 10.30 تا 12 صبح در تالار دکتر گلعلیزاده سازمان برگزار شد .
در این نشست که به ریاست جناب آقای دکتر شکارچی ، معاون آموزشی و پژوهشی سازمان برگزار شد ، ایشان ابتدا ضمن تبریک سال جدید و ماه مبارک رمضان اهم برنامه های سازمان در سال جدید و رویکرد معاونت در این رابطه را بیان نمودند . آنگاه هر یک از مدیران و کارکنان معاونت نتایج اقدامات انجام شده در حوزه خود را مطرح کردند . به دنبال آن مصوبات ذیل به تصویب حاضران رسید :
مصوبات جلسه :

• پیگیری اجرای تقویم آموزش مداوم و مرکز آموزش های مهارتی برای فصل بهار ( برنامه های وبینار- حضوری – غیر حضوری ) .
• معرفی مسئولین علمی و اجرایی بخش دندانپزشکی همایش جامع حضوری .
• پیگیری عقد تفاهم نامه با شهرداری تهران به منظور بهره برداری از امکانات آموزشی متقابل .
• پیگیری نشستی  با معاونت آموزشی دانشگاه علوم و تحقیقات .
• تهیه گزارش مبسوط از برنامه جامع مجازی تازه های کووید19 .
• پیگیری رونمایی از کتاب تازه های کووید19 .
• پیشنهاد جذب حمایت مالی از برنامه ها آموزشی معاونت .
• پیگیری فراخوان جذب نیرو .
• اقدام جهت ترجمه و باز نشر مقالات منتخب WHO در سایت معاونت آموزشی .
• تهیه طرح اولیه پرسش هفته و ارائه آن جهت جذب و هماهنگی با حامیان مالی .

اخیرا صحبت هایی از یک زیرگروه ژنتیکی اومیکرون به نام BA.2 به خصوص در آمریکا می شود که بسیار سریع تر از اومیکرون می باشد. سوال این است که خطر آن برای جهان چقدر است؟

طبق اعلام WHO اومیکرون ساب واریانت هایی مثل BA.1.1 ، BA.2 و BA.3 دارد که اختلافاتی در نوع جهش های ژنتیکی خود با یکدیگر دارند. نوع BA.2 در آمریکا معروف به Stealth Omicron هست (به معنی یواشکی یا دزدکی) چون ضمن سریع تر پخش شدن، حامل جهش هایی است که باعث میشود نتوان به راحتی این زیر سویه را از نوع دلتا با تست های PCR روتین افتراق داد. البته WHO سویه Stealth را به دنبال اومیکرون یک واریانت نگران کننده با VoC می داند، هرچند آمریکا هنوز آن را تحت تحقیق برمی شمرد.

طبق نظر پروفسور فرانسوا بالو از دانشگاه UCL لندن، فرق بین دو ساب واریانت BA.1 و BA.2 اومیکرون حدود ۲۰ جهش می باشد. نسل این دو سویه خواهر، ماه ها پیش از نسل والد جدا شده و یکی ناشی از دیگری نیست. از بین این جهش ها فقط چندتا باعث اختلاف جزیی در رفتار آنها می شود، بنابرین ابتلا به یکی ایمنی بر علیه دیگری می دهد و احتمال عفونت مجدد با ساب واریانت دیگر کمتر است. ضمنا دلیلی بر قدرت دور زدن سیستم ایمنی و یا ایجاد بیماری شدیدتر برای آنها فعلا وجود ندارد.

چه روی داده است؟

در اومیکرون اصلی BA.1 یک جهش حذفی کوچک به صورت deletion 69-70 وجود دارد که باعث تغییر در ساختار پروتئین Spike میشود که می تواند از تست PCR مخفی بماند و جزء S منفی میشود و از این طریق نتیجه تست قابل شک به اومیکرون بوده و با تست تخصصی دیگر می توان سویه را شناسایی نمود اما در ساب واریانت BA.2 یا همان Stealth که معروف به یواشکی است، این جهش حذفی وجود ندارد و علیرغم اومیکرون بودن، نتیجه تست قابل اشتباه با سویه های دیگر و به خصوص واریانت دلتا در PCRهای روتین خواهد بود.

آمریکا ۹۶ سکانس ژنتیکی BA.2 را در GISAID ثبت نموده که به ۱۵۰۰۰ سکانسی که پیشتر از ابتدای پاندمی ثبت شده بود، اضافه گردید.

در حال حاضر اومیکرون اصلی BA.1 عامل ۹۸٪ ابتلاهای جدید در جهان است اما در دانمارک نوع BA.2 یا همان Stealth در حال فزونی است (شیوع ۲۰٪ در ابتدای ژانویه و ۴۵٪ در انتهای ژانویه) و از ابتدای ماه گذشته تدریجا سویه غالب شده و فعلا در ۴۰ کشور دیگر نیز شناسایی گردیده، هرچند فعلا مستندی بر شدیدتر بودن و یا مقاومت آن در مقابل واکسن موجود نیست.

طبق مطالعه دانمارکی ها BA.2 یا اومیکرون یواشکی حدود ۱/۵ برابر سریعتر از خود اومیکرون انتشار می یابد و البته انها نیز مدرکی مبنی بر شدیدتر بودن بیماری ناشی از آن نیافتند اما میگویند که می تواند موج ابتلا ایجاد نماید.

دکتر آندره گارسیا از سازمان نظام پزشکی آمریکا می گوید با آمار افزایشی اومیکرون Stealth در دانمارک، هندوستان و انگلستان می توان پیش بینی نمود که موج ابتلا آن ممکن است تدریجا جهان را تحت تاثیر قرار دهد. این در حالی است که اکنون ۸٪ موارد جدید کووید۱۹ در آمریکا از نوع اومیکرون استیلث می باشد.

واکسیناسیون و سویه جدید کرونا

دکتر پیتر هوتز از دانشگاه تگزاس میگوید که در شرایط فعلی با توجه به اثرگذار بودن واکسن ها بر تمامی واریانت ها بهتر است پوشش دوز سوم را گسترش داد. وی معتقد است دوز بوستر (البته منظور ایشان فایزر و مادرنا در آمریکاست) می تواند بین ۳۰ تا ۴۰ برابر آنتی بادی های خنثی کننده ویروس را افزایش دهد و ماندگاری اثر بوستر به نسبت دوزهای اولیه بیشتر است. طبیعتا رعایت پروتکلهای بهداشتی نیز کمک موثری است.

نتیجه می گیریم هرچند در طول دو سالی که از پاندمی کرونا میگذرد، تدریجا با ظهور اومیکرون از شدت بیماری و کشتار ناشی از پاندمی تا حدی کاسته شد اما دوران کرونا هنوز به پایان قطعی خود نرسیده و اکنون دوره سویه های سریع می باشد تا دوره سویه های شدید. شاید به زودی کرونا مثل سرماخوردگی سریع الانتشار و فصلی شود و یا حداکثر خطر آن شبیه انفلوانزا باشد، هرچند هنوز باید منتظر بود تا گذر زمان، عوارض دیرهنگام و یا طول کشنده احتمالی کووید۱۹ را به ما بنمایاند. عمر حضور SARS-CoV-2 به کمی بیش از دو سال رسید و ما اکنون بسیار در مورد خودش می دانیم اما هنوز دانش ما در مورد عوارض و آثار مزمن آن در صورتی که وجود داشته باشد بسیار کم است.
پوشش گسترده تر واکسیناسیون به خصوص در جوامع کم درآمد و یا با آمار بالای بیماری های نقص ایمنی همانند AIDS و یا غیره می توانند از بروز واریانت های جدیدتر و یا خطرناکتر بکاهد. کشورهای برخوردار و WHO در این خصوص مسئولند.

 دکتر حسن رودگری
دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

كارگروه تازه هاى علمى كرونا
سازمان نظام پزشكى كشور
معاونت آموزشی و پژوهشی

منابع:
-ama.assn.org/what-ba2-or-stealth-omicron-variant
-gavi.org/new-ba2-subvariant
-livescience.com/stealth-omicron

به کوشش:
دکتر بابک پورقلیج