دکتر حسن رودگری
 مدیر پژوهش سازمان نظام پزشکی

بسیار مهم است که بر فرسودگی شغلی غلبه کنید بخصوص اگر مدیر هستید و یا در یک شغل حساس و حیاتی مثل کادرهای درمان شاغلید.

بیشترین علت فرسودگی شغلی فشار کار، استرس های کنترل نشده کاری، ضرب الاجل های کاری و ساعات طولانی کار است که باعث خستگی مفرط میشوند. لذا فرد از لحاظ جسمی و ذهنی کاملا درگیر و کلافه و زمین گیر میشود.

البته از نظر بالینی فرسودگی شغلی هنوز یک اصلاح پزشکی مستقل از استرس نیست اما قطعا یک نتیجه ناشی از فرآیندهای غلط و کنترل نشده پر از استرس می باشد که می تواند در صورت عدم مدیریت موثر، شغل و حتی زندگی فرد را فلج و متلاشی کند.

در کشورهای غربی حدود ۷٪ کل شاغلین در همه حرفه ها دچار فرسودگی هستند که ممکن است در کشورهای شرقی متفاوت باشد. البته در برخی مشاغل این آمار بالاتر است مثلا در دستیاران پزشکی تا ۵۰٪ و در حسابدارها و مالی چی ها تا ۸۵٪ هم می رسد که بسیار خطرناک است. طبیعتا شرایط محیط زندگی، اقتصاد، امنیت، رفاه و شاخصه های عمومی یک‌جامعه هم در سرعت ایجاد و پیشرفت فرسودگی می توانند موثر باشند.

مطالعات نشان داد که برخی بیماریها نیز مرتبط با فرسودگی شغلی می باشند که اثرات متقابل بر یکدیگر دارند، همانند فشارخون، بیماربهای عروق کرونر قلب، اختلالات خواب، افسردگی و اضطراب که گاهی منجر به استفاده از دخانیات و یا سوء مصرف الکل و مواد مخدر و دارو می شوند. حتی دیده شده که فرسودگی شغلی بر روی احساسات و عواطف و باروری نیز اثر گذاشته است.

در مجموع فرسودگی بر کیفیت زندگی فردی، زناشویی (عاطفی، خلقی و جنسی)، اجتماعی و شغلی اثری عمیق می گذارد و آنها را دچار اختلال میکند.

می توان به لحاظ شکلی گفت که فرسودگی شغلی از سه جزء تشکیل شده است:

▪︎خستگی مفرط که هسته اساسی فرسودگی را می سازد و آثار عمیق جسمی، ادراکی و احساسی دارد و در محل کار، این ها بر کیفیت کار و مثبت بودن فرد اثر مستقیم می گذارند.
▪︎بدگمانی و بدبینی(cynisim) باعث اختلال در کیفیت و مهارت تعامل افراد با دیگران می شود و فرد را از شغلش، همکارانش، پروژه هایش و ارباب رجوع دور میکند و نگرشش را به آن ها منفی مینماید. این وضعیت عمدتا ناشی از حجم بالای کار است، هرچند تعارضات و درگیری های درون سازمانی، بی عدالتی و عدم بها دادن به فرد در فرآیندهای تصمیم گیری در محل کار از دیگر عوامل هستند.
▪︎جز سوم احساس بیهودگی است که اشاره به حسی از بی کفایتی و فقدان مفید بودن دارد و فرد در این مرحله احساس میکند استعدادها و مهارتهایشان هرز می رود و نگران است که در زمان و مکانی که لازم باشد نتواند از پس کار و مسئولیت برآید. این حس عمدتا به دنبال دو حس قبلی می آید.

چه کنیم؟

معمولا عوامل محیط شغلی عامل اصلی فرسودگی است لذا شاید تغییر شغل، تیم همکار و یا سطح سازمانی فرد به پیشگیری کمک کند.

برای مدیریت فرسودگی شغلی اصل اول اهمیت دادن به وجود، جسم، روح، احساسات، عواطف، ظرفیت ها خود است و باید مواظب خوراک، خواب، فعالیت بدنی خود بوده و توجه ویژه به تفریحات، ارتباطات اجتماعی و دوستان، ریلکسیشن، خواندن مجلات و اخبار مورد علاقه و طبیعت گردی داشته باشند. همه فعالیت ها و برنامه ها را بنویسند و زمان بندی کنند.

البته همه اینها کمک به خود فرد میکند ولی ممکن است علت ها و ریشه های فرسودگی کماکان در محیط کار باقی باشند. در این مرحله باید با دقت آنچه را می شود تغییر داد و یا رها کرد را تعیین کنند تا از علل کاسته شود. شاید لازم شود نگرش خود به شغل و مسولیت ها را عوض کرد. باید خسته کننده ترین ها را پیدا کرد و تغییر داد و یا رها کرد. گاهی تغییر فضا و دکور و اتمسفر خود برخی موارد جزئی تر را برطرف می کند و گاهی بسیار فراتر از آن باید شغل را عوض کرد پیش از آن که شغل سرنوشت ما را به بدی عوض کند.

باید نهایت تلاش را کرد تا از هرچه و با هرکس که در محیط کار استرس زا است دوری نمود و باید بتوان انتظار خود از همکاران، رویا و ارباب رجوع را بازتعریف نمود.

اگر حس بدبینی و بدگمانی از علل بارز فرسودگی است آن گاه باید به دنبال ارتباطات فردی و اجتماعی تازه تر بود و دوستان جدیدتری در محل کار و یا زندگی یافت. در محیط کار باید حس حمایت از همدیگر را افزایش داد چون احتمالا دیگران هم درگیر فرسودگی شده باشند.

سازمان نظام پزشکی ج.ا.ایران
معاونت آموزشی و پژوهشی

به کوشش:
دکتر بابک پورقلیج

جلسه هماهنگی جشنواره آموزشی سازمان نظام پزشکی با حضور آقای دکتر رئیس زاده ریاست کل سازمان ، آقای دکتر نژاد جواد ، معاون توسعه مدیریت و منابع و  آقای دکتر شکارچی معاون آموزش و پژوهش سازمان و دبیران علمی این همایش در تاریخ دوشنبه دوم خرداد ماه 1401محل سالن اجتماعات سازمان نظام پزشکی در طبقه پنجم برگزار گردید.
در این جلسه ریاست کل سازمان ضمن تاکید بر لزوم توانمند سازی علمی و مهارتی جامعه پزشکی اظهار داشتند که دراجرای برنامه های آموزش مداوم بایستی از روش های نوین آموزشی بهره جست و با نیاز سنجی از گروه‌های مختلف پزشکی و جامعه ، موضوعات مورد نیاز و ضروری را با روش‌های مختلف و جدید آموزشی ارائه نمود و تاکید داشتند که مشارکت فعال شرکت کنندگان بر ارتقا برنامه ها خواهد افزود.

دکتر شکارچی معاون آموزش و پژوهش سازمان در این جلسه ضمن تشریح برنامه های گروه های مختلف اظهار داشتند که جشنواره آموزشی سازمان نظام پزشکی کشور در تاریخ 26 لغایت 28 مرداد ماه سال جاری به مدت سه روز و با حداکثر امتیاز بازآموزی و با شرکت همه گروه‌های پزشکی به صورت حضوری در سالن همایش های بین المللی رازی برگزار می گردد. وی گفت در این همایش بیش از 200 نفر از اساتید دانشگاه های علوم پزشکی سراسر کشور آخرین یافته ها وتازه ها و اورژانس های رشته های مختلف پزشکی را ارائه خواهند نمود.

در ادامه این جلسه دبیران علمی این همایش به تشریح برنامه های مختلف هر سالن پرداختند. دکتر ابوالفضل افشار فرد در خصوص اورژانس های جراحی ، دکتر نادر توکلی در مورد تازه ها و اورژانس های طب داخلی ، دکتر فرزاد فاتحی در خصوص تازه ها و اورژانس های نورولوژی و روانپزشکی ، دکتر اکبر فاضل در خصوص موضوعات مختلف و تازهای دندانپزشکی ، دکتر فرشاد هاشمیان در خصوص تازه های داروسازی ، دکتر صدیقه حنطوش زاده در خصوص تازه‌ها و اورژانس های زنان و دکتر نفیسه حسینی یکتا در خصوص تازه‌ها و اصول طب ایرانی مطالبی ارائه نمودند.

گزارش تصویری :