ماه گذشته WHO بر اساس گزارشات رسیده از آفریقا واریانت جدید و نگران کننده B.1.1.529 را با نام اومیکرون Omicron معرفی نمود‌. این واریانت اکنون در بسیاری از کشورهای جهان شناسایی شده و بزودی بقیه جهان نیز آن را تجربه خواهند کرد. 

این واریانت سریع‌تر از نوع اولیه آلفا منتشر می‌شود اما مقایسه سرعتش با دلتا هنوز نامعلوم است. فرد مبتلا می‌تواند ویروس را به همه و واکسینه شده‌ها نیز منتقل کند حتی اگر خود علامتی نداشته باشد. هنوز در مورد شدت بیماری ناشی از اومیکرون نمی‌توان قاطعانه نظر داد هرچند به گفته پروفسور فاوچی رییس انستیتو آلرژی و بیماریهای عفونی آمریکا، گزارشات ابتدایی حاکی از خفیف و متوسط بودن آن است.  

انتظار می‌رود واکسن ها در مقابل بیماری شدید، بستری شدن و مرگ کماکان مقاومت کنند، هرچند امکان ابتلای واکسینه‌ها وجود دارد. در مورد درمان های موجود هنوز مطالعات بر روی اومیکرون ادامه دارد. 

دکتر فرید عبدالله رئیس مرکز تحقیقات ایدز و سل از بیمارستان پرتوریا در آفریقای جنوبی که مراقبت از ۴۲ بیمار مبتلا به اومیکرون را بر عهده داشته می‌گوید تعداد کمتری از مبتلایان به نسبت واریانت های قبلی نیازمند اکسیژن شدند (تنها ۳۰٪) و شیوع علائم در زمان پذیرش هم کمی متفاوت‌تر (از جمله شیوع کمتر علائم تنفسی) و هم خفیف تر از سویه‌های قبلی بوده و بیماران نیز جوان تر از قبل بودند. از این ۴۲ نفر ۳۲ نفر (حدود ۷۶٪) یا واکسینه نبودند و یا معلوم نبود که واکسن دریافت داشتند. تمامی ۹ نفری که دچار علائم ریوی کووید۱۹ گشته و بستری بودند را غیرواکسینه‌ها تشکیل می‌دادند، از جمله یک کودک.  

گزارشات از سایر مراکز درمانی آفریقای جنوبی نیز حاکی از تجربه مشترک با پرتوریا می‌باشد و مدت ماندگاری بیماران در بیمارستان نیز کوتاه‌تر از سابق است. البته مبتلایان آن‌ها نیز جوان تر بوده و ۸۰٪ زیر ۵۰ سال هستند که شاید علتش پوشش بهتر واکسیناسیون در طیف سنی بالای ۵۰ سال در منطقه است. دکتر نتساکیسی مالولکه از بیمارستان پرتوریا می‌گوید تا تاریخ ۷ دسامبر (۱۶آذر) از ۱۵۱۱ مورد شناسایی شده، ۱۱۳ نفر کودک زیر ۹ سال بودند (۷٪). 

نظر دکتر امیلی گرلی، اپیدمیولوژیست دانشگاه جان هاپکینز نیز موافق خفیف تر بودن بیماری ناشی از اومیکرون است، اما هرچند سران دولتها در ابتدای پاندمی کرونا بسیار کند واکنش نشان دادند اما اکنون در مقابل این واریانت خفیف عکس العمل تند و تیزی دارند و محدودیت‌های سفر را تشدید نمودند. 

هنوز بهترین راه مقابله با پاندمی کرونا و واریانت‌های جدیدش همان واکسیناسیون، پوشیدن ماسک، رعایت فاصله اجتماعی، پرهیز از هرگونه تجمع و ضدعفونی دست و سطوح آلوده است. 

تست‌های روتین تشخیصی همانند آنتی ژن و PCR هنوز می توانند بگویند که شما به یکی از واریانت ها مبتلا هستید ولی برای تعیین نوع واریانت و از جمله اومیکرون نیاز به تست های تخصصی تر است. قانون قرنطینه حداقل ۱۰ تا ۱۴ روزه فعلا برای این واریانت نیز صادق می‌باشد. 

نتیجه می‌گیریم واریانت جدید احتمالا نوع خفیفی از بیماری را ایجاد می‌نماید هرچند مطالعات ادامه دارد، لذا بنابر توصیه WHO بهتر است عکس العملی متناسب با آن داشته باشیم و از ایجاد التهاب و تشویش غیرضروری در جامعه خودداری کنیم گرچه توصیه‌های بهداشتی، تسریع واکسیناسیون و انتظار برای اطلاعات بیشتر ادامه دارد. 

طبیعی است که در ایران نیز به زودی اومیکرون را با همان اختلافات جزیی بالینی تجربه کنیم، اما با توجه به گسترش واکسیناسیون و ماهیت خفیف‌تر این سویه قاعدتا نباید تجربه تلخ پیک پنجم با دلتا را داشته باشیم. 

همکاران پزشک به اختلافات جزیی بالینی در تشخیص‌ها که با علائم ریوی کمتر، احساس کوفتگی بیشتر، شیوع کمتر اختلال بویایی/چشایی و سن پایین تر همراه است، توجه داشته باشند. شاید غلبه واریانت اومیکرون بر سایر سویه‌های قبلی با توجه با خفیف بودن علایم و عوارض آن، پایانی بر وحشت پاندمی کرونا باشد البته به شرطی که بعدا برای آن عارضه جدی گزارش نشود و یا واریانت غلبه کننده بدتری از راه نرسد. 

پوشش گسترده و جهانی واکسیناسیون مهمترین عامل پیشگیری از تولید واریانت جدید می‌باشد و سخن سعدی را اکنون بهتر می فهمیم که: 

بنی آدم اعضای یکدیگرند/ که در آفرینش ز یک گوهرند/

چو عضوی به درد آورد روزگار/ دگر عضوها را نماند قرار/

لذا اکنون کشورهای ثروتمند باید همزمان با خود به واکسیناسیون در کشورهای کمتر برخوردار بپردازند. 

دکتر حسن رودگری

دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

منابع:

-CDC.gov/7.12.2021 شانزده آذر

-medpagetoday.com/6.12.2021 پانزده آذر

-standard.co.uk/7.12.2021