سامانه آموزش آنلاین معاونت آموزشی سازمان نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران

آخـریــن مطالب «سیلیمارین»

آیا خارمریم برای کبدچرب مفید است؟

آیا خارمریم برای کبدچرب مفید است؟

درباره ترکیبات خارمریم (سیلیمارین) یا همان Milk Thistle شایعه زیاد است. در متون قدیمی ادعا شده است که مصرف این ماده برای کبد و کیسه صفرا مفید است. امروزه این ماده و قرصهایی که حاوی آن هستند به وفور برای بیماران دچار کبدچرب تجویز می شوند.

کبدچرب شایعترین مشکل کبدی در دنیاست. یک چهارم جمعیت جهان کبدچرب دارند. در میان بیماران دیابت نوع 2، شیوع کبدچرب 75% است. تاکنون هیچ دارویی نتوانسته کبدچرب را درمان کند، هرچند با توجه به شیوع فراوان این مشکل کبدی در دنیا، پژوهش های دامنه دار در سرتاسر جهان در دست انجام است و امید می رود طی 3 تا 5 سال آینده، داروهای اثربخشی برای درمان کبدچرب به بازار دارویی معرفی شود.


خار مریم در کبد چرب: آری یا نه ؟

خارمریم (Milk Thistle) به صورت تجاری در بازار دارویی ایران وجود دارد و با نامهای تجاری مختلف عرضه می شود. متاسفانه بسیاری از همکاران پزشک بدون اطلاع از شواهد و مستندات اثربخشی این ماده، آن را درمانی برای کبدچرب می دانند و برای بیماران تجویز می کنند. این در حالی است که هیچ شواهدی وجود ندارد که نشان دهد این ماده برای کبدچرب مفید باشد. تنها اثری که در مطالعات معدود و ضعیف انجام شده مشاهده شده آن است که مصرف این ماده، آنزیمهای کبدی را در خون کاهش می دهد.

آیا کاهش سطح آنزیمهای کبدی در خون مبتلایان به کبدچرب، نشانه ای از بهبود وضعیت کبد آنهاست؟
این طور نیست. سطح خونی آنزیمهای کبدی در مبتلایان به کبدچرب، حتی بدون هیچ مداخله و درمانی، در طول زمان بالا و پایین می شود. از آن مهمتر، اگر یک فرد مبتلا به کبدچرب آنزیمهای بالا داشته باشد و در گذر زمان، بدون آن که کاهش وزن، فعالیت بدنی، و پرهیزهای غذایی (که تنها مداخلات موثر در درمان کبدچرب هستند) را در پیش گرفته باشد، سطح آنزیمهای کبدی او کاهش یابد، یکی از احتمالات مهم آن است که وضعیت کبد او 'بدتر' شده باشد و حتماً باید توسط پزشکان متخصص از نظر بیماری پیشرفته کبدی (فیبروز) و نزدیک شدن به سیروز کبدی بررسی شود.

 

مطالعات چه می گویند ؟

درباره خارمریم و داروهای حاوی آن، مقالات چندی به چاپ رسیده است. آخرین و معتبرترین مقاله ای که یک مرور سیستماتیک و متاآنالیز است و داده های 8 کارآزمایی تصادفی شده را تجمیع کرده و در مارچ 2021 در مجله Nutrition با ایمپکت فکتور 4.01 منتشر کرده است. در این مقاله مهم، مشخص شد که خارمریم تاثیری بر وزن افراد ندارد، آنزیمهای کبدی را (عمدتا ALT) می تواند کاهش دهد، اما اصلا معلوم نیست چربی کبد یا فیبروز کبد را هم کاهش می دهد یا احیاناً آنها را افزایش می دهد. همچنین در این مقاله به ضعیف بودن مطالعاتی که تاکنون درباره خارمریم و محصولات دارویی حاوی آن انجام شده اشاره شده و پزشکان و بیماران را به احتیاط در قضاوت درباره اثربخشی آن فراخوانده است.

تنها مداخله اثربخش در درمان کبدچرب که اثر آن در مطالعات متعدد به اثبات رسیده و حتی با کاهش فیبروز کبد همراه بوده، کاهش وزن به میزان 10 تا 15 درصد وزن بدن است. شواهدی وجود دارد که حتی اگر وزن کاهش نیابد، با رعایت رژیم غذایی و فعالیت بدنی، چربی کبد می تواند کاهش یابد، هرچند تاثیر این دو عامل در غیاب کاهش وزن، اندک است.



  دکتر امیرعلی سهراب پور
فوق تخصص گوارش و کبد
دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران

- سازمان نظام پزشکی ج.ا.ایران
  معاونت آموزشی و پژوهشی

به کوشش:
دکتر بابک پورقلیج

ادامه مطلب