آشنایی با انواع دماسنج‌ و روش صحیح اندازه‌گیری تب

از آنجایی که یکی از علایم مهم بیماری ناشی از ویروس کرونا تب است، در اینجا قصد داریم شما را با روش‌های اندازه‌گیری تب و انواع دماسنج آشنا کنیم.

تب چیست؟

به افزایش درجه حرارت بدن تب گفته میشود.

درجه حرارت بدن به وسیله ترمومتر (دماسنج یا تب گیر) اندازه گیری می‌شود.

دمای طبیعی بدن چقدر است؟

جالب است بدانید که دمای بدن انسان در طول ساعات مختلف شبانه روز کمی تغییر می‌کند و معمولا هنگام عصر‌ بین نیم تا یک درجه بالاتر است. اما روش اندازه‌گیری تب هم در نمایش دمای دقیق مهم است.

برای اینکه سردرگم نشویم و در شرایط همه‌گیری کرونا، لطفا در حال حاضر این اعداد را معیار قرار دهید:

تب (برای بیماری کرونا) بر اساس روش اندازه‌گیری:

- پیشانی: ۳۸:۵ (و بالاتر)

- زیرزبانی: ۳۸.۵ (و بالاتر)

- زیربغل: ۳۷.۸ (و بالاتر)

توجه کنید که میزان دقت روش اندازه‌گیری پیشانی، نسبت به دیگر روش‌ها کمتر است.

قبل از استفاده از دماسنج نکات زیر بایستی رعایت شود:

- ابتدا دمای اطاق بایستی در حد متعادل باشد،

- بیمار لباس مناسب پوشیده باشد،

- بلافاصله قبل از کنترل تب مایعات و نوشیدنی های بسیار گرم یا سرد مصرف نکرده باشد،

- در کنار یا مقابل منابع گرمایشی و یا سرمایشی نباشد،

- در معرض تابش مستقیم آفتاب نبوده باشد و در انتها از وسیله اندازه گیری مناسب بصورت صحیح استفاده نمود.

انواع دماسنج:

١-دماسنج های جیوه‌ای شیشه ای:

با این دماسنج می توان تب را از طریق دهان یا زیر بغل اندازه گیری کرد این دماسنج شیشه ای بوده ویک مخزن جیوه ای در انتهای آن دارد و در لمس بدنه دماسنج متوجه خواهید شد که بدنه آن مثلثی شکل است.

نحوه استفاده:

ابتدا دماسنج را با پنبه آغشته به الکل ضدعفونی کرده سپس دماسنج را خوب تکان بدهید. مراقب باشید که باید آن را به طرف پائین بگیرید. تا جیوه لااقل تا سطح ۳۵.۳ درجه سانتیگراد پایین بیاید. سپس دماسنج را زیر بغل یا زیر زبان بیمار قرار دهید. بعد از ۳ دقیقه آنرا بیرون آوردید. همانطور که گفته بودیم بدنه این دماسنج مثلثی شکل است. دماسنج را به صورت افقی نگه دارید، به گونه ای که لبه تیز بدنه آن رو به شما باشد. اگر خط بالا رفتن جیوه را از مخزن مشاهده نمی‌کنید دماسنج را به آرامی بین دو انگشت خود حرکت دهید تا خط جیوه را ببینید که روی چه عددی قرار گرفته. این عدد دمای بدن بیمار است.

٢-دماسنج های نواری یا پلاستیکی:

این دماسنج معمولا برای کودکان استفاده میشود. حاوی کریستال مایع بوده که با حرارت تغییر رنگ میدهد.

دما سنج را به مدت ۶٠ ثانیه روی پیشانی دهید و از روی تغییر خطوط و رنگ آنها درجه حرارت را بخوانید. (نکته: قبل از استفاده دقت فرمایید تاریخ انقضای دماسنج تمام نشده باشد).

توجه: این نوع دماسنج کاربردش بسیار آسان است و ممکن است نشان دهند که فرد تب دارد اما هیچگاه به اندازه سایر دماسنج‌ها دقیق نیستند.

٣-دماسنج دیجیتالی:

معمولاً سریعتر و دقیق تر عمل می‌کند. این دماسنج ها اندازه و اشکال گوناگونی دارند و در دو نوع لمسی و غیرلمسی می‌باشند.

- دماسنج های دیجیتالی لمسی:

این دماسنج‌ها برای ثبت دمای بدن از سنسورهای حرارتی الکترونیکی استفاده می‌کنند. بسته به نوع طراحی، آنها را می‌توان در مقعد (مقعدی)، دهان (دهانی) یا زیربغل (زیربغلی) یا گوش (گوشی) استفاده کرد.

- دماسنج های دیجیتالی غیر لمسی:

این دماسنج‌ها برای اندازه‌گیری دمای شریان گیجگاهی در پیشانی، از مادون قرمز استفاده می‌کنند. این نوع دماسنج می‌تواند بدون تماس با بدن دمای بدن را اندازه گیری کنند.

برخی از دماسنج های دیجیتال از نوع غیر لمسی لیزری هستند. که از طریق لیزر بر روی سطح پیشانی و بدون تماس درجه حرارت بدن را نمایان میکنند.

- دماسنج دیجیتال گوشى: 

که دماسنج تیمپانیک هم نامیده مى‌شود، از اشعه مادون قرمز براى اندازه‌گیرى دماى بدن از طریق مجرای گوش استفاده مى‌کنند. در میان دماسنج‌های دیجیتال، اندازه‌گیری با روش گوشی نسبت به پیشانی دقت بیشتری دارد.

برای استفاده از دماسنج دیجیتالی گوشی، نوک دماسنج را  به سادگی درون کانال گوش قرار دهید و نتیجه اندازه گیری در مدت یک ثانیه به دست می آید.

دستورالعمل های عمومی برای استفاده از دماسنج یا تب سنج:

1- دستان خود را حداقل به مدت ۲۰ ثانیه با صابون و آب گرم بشویید.

2- از دماسنج تمیز (دماسنجی که در آب سرد شسته شده، یا با الکل تمیز و شده) استفاده کنید (در مورد نحوه تمیز کردن دماسنج‌های دیجیتالی به دفترچه راهنمای آنها مراجعه کنید)

3- به مدت 5 دقیقه قبل از سنجش دما، نه چیزی بخورید و نه چیزی بنوشید.

4- تب سنج را حدود 40 ثانیه در یک محل مشخص نگه دارید البته این زمان در برخی تب سنج های دیجیتال کمتر است.

5- خواندن را تا نقطه ماکزیمم یا حداکثر افزایش دما بر روی نمایشگر ادامه دهید.

6- معمولاً هنگامی که مقدار دمای نهایی نمایش داده شود، دماسنج علامت هشداری مثل یک صدای بوق می‌دهد. اگر همچنان دماسنج را در جای خود نگاه دارید، دما ثابت می­‌شود.

7- پس از مصرف، دماسنج را حتما تمیز کنید.

دکتر بهنام ثبوتی
فوق تخصص بیماری های عفونی کودکان
دانشگاه علوم پزشکی ایران